VENEDİK’TE ÖLÜM
Sanatçı nedir? Bir düşünceyi ya da bir görselliği en güzel şekliyle yansıyan baya ifade edebilen kişiye sanatçı diyoruz. Sanatçının ortaya koyduğu her türlü işitsel, görsel ya da yazınsal ürüne ise “sanat eseri” diyoruz.
Toplumun genelinde Farklı düşünüp ortaya Farklı ürünler koyan sanatçıların ve dolayısıyla sanatın işlevi nedir? Eğitsel, kültürel ve haz olarak temelde yollayabileceğimiz işlevler yüzde yüz yerine getirilmek zorunda mıdır? Bir sanat eseri her Aman genel ahlak kurallarına uygun ya da en azından uyulmasını öğütleyen, örnekleyen bir yapıda mı olmalıdır? Thomass Mann’ın “Venedik’te Ölüm” novelini okuduğum zaman aklıma ilk gelen sorular bunlar olmuştu. Yazar eserinde sanatın işlevlerinden kültürel ve haz verme işlevini sıklıkla kullanmıştır.
Yazar ve baş karakter özdeşleştirilebilir. Kahraman da yazar gibi sanatçıdır. Tadzio ve Antik Yunan heykelleri arasında bağ kurar. Tadzio, sanki Venedik’te ölmek için en güzel sebeptir.
Aşk ve ölüm simgeleri yapıtın temel ögeleridir. Tadzio, kusursuz Apollın heykeliyle özdeşleştirilerek anlam bulur ve bir anlamda sanat objesine dönüşür.
Eserde eşcinsel bir tutkudan çok sanatçının kendiyle hesaplaşmasını, trajik çıkmazını aşk ve ölüm simgeleriyle irdeleyen bir yapıttır.
Yazarlık anlayışında Goethe’yi örnek alan yazar, “Genç Werther’in Acıları”nda olduğu gibi yasak ve imkansız bir aşkı ölümle cezalandırır gibidir.
THOMAS MANN OKUMALARI 5/15
16-17 Şubat arasında okumuştum ama paylaşımlarım biraz geriden geliyor. Bekletiyorum çünkü kitabın hakkını vermek, ilerde dönüp baktığımda, yazdığım iki üç cümleyle kitabı herşeyiyle hatırlayayım istiyorum. Ama bu yüzden de çok kitap birikti.
Thomas Mann benim için özel, farklı bir yazar. Bunu her kitabında
Dikkat spoiler içerir.
ABD başkanının baş danışmanı Belgrave, istihbarat yetkilileri Burgess ve Gruenwald bir gün bir odada Güney Kore istihbarat şefi ve yanındaki ajanı Sonji ile toplantı yapar. Güney Kore başkanı Park öldürülecek yerine General Kwo geçecektir. Sonji kadınlığını kullanarak suikast timibne yardımcı olacaktır. Ancak suikast başarılı olsa bile başa başka bir general olan Chung geçer. Buda'ya inanan Chung, Sonji ve bir kaç isim ile beraber çemberler oluşturmaya başlar. Kendine ve ülkesine karşı gelecek herkesi birbirine düşürecek ufak entrikalar düzenlemeye başlar. ABD içinde yaşayan Rahip Rhee aslında bir kore ajanıdır ve onunla ilgilenen Adalet baksam yardımcısı Phil Ricker dertten kurtulamaz. Dayak yiyen, ölümden dönen Ricker, Sicilya'ya yola çıkacaktır. Çünkü Nicky adında bir mafya babası Rhee yüzünden öldürülmüş, babası olan Don Carlo ifade vermek için Amerika'ya geleceğini söylemiş ve FBI başkanı Edgar Hoover'ın öldürülen başkan Park'a verdiği Gemstone dosyasını getireceğini söylemiştir. Sicilya, Roma, Venedik boyunca ölümlerden dönen Ricker, Carlo ve kızı İtalyan ajanı Cassini en sonunda Amerika içine girer. Gemstone dosyasında Belgrave ile ilgili dikkat çeken bilgiler vardır. Acaba bu iş nasıl sona erecektir? Sonji, sevgilisini öldürdüğünü düşündüğü için bir darbe girişimine daha katılacaktır. Avans Chung ne olacaktır? Don Carlo, oğlunu, gelinini ve torununu öldüren adamlardan intikamını alabilecek midir? Phil bu işten sağ salim kurtulabilecek midir? Keyifle soluksuz okunan bir roman.
Biz mi tutkularımızı yönlendiriyoruz yoksa tutkularımızın esiri mi oluyoruz? Aslında bunun cevabı kitapta net bir şekilde veriliyor.
Aschenbach saygınlık kazanmış, herkes tarafından sevilen sayılan bir yazardır. Dinlenme ihtiyacı duyduğu sırada, Venedik'e tatile gider. Ve kitap o an devreye girer çünkü Aschenbach gördüğü bir çocuğun güzelliğine hayran kalır, artık gözü hep onun üstündedir. Venedik'te salgın hastalık olmasına rağmen, çocuğun peşinden koşmayı bırakmaz. Peki bu süreç nereye gidecek, güzellik bizi her zaman iyi yola mı sokar yoksa istemediğimiz sonuçları da meydana getirir mi? Bu serüveni takip etmelisiniz.
Açıklamam spoiler içerir. İlk önce bazı tanımlamalar yapmak istiyorum. Pedofili ya da sübyancılık, yetişkin bir kimsenin ergenlik öncesi çocukları veya ergenliğe yeni girmişleri cinsel açıdan çekici bulması ve cinsel eğiliminin çocuklara yönelik olmasına neden olan psikoseksüel rahatsızlıktır. Sübyancılar sıklıkla cinsel birleşmeden önce kurbana dokunmak ya da cinsel organlara bakmak yoluyla cinsel doyuma ulaşırlar.
Bu bilgilere kolaylıkla vikipedi'den ulaşabilirsiniz. Bunları neden yazdım çünkü kitabın bir bölümünde kitabın baş karakteri 13 yaşındaki bir çocuğun vücudundaki hatları zevkle izlediğini betimliyor. Çocuğa duyduğu aşkı yazdığı satırları okumak çok zor. "Yazarın herkesin anlayamayacağı ironik dilinden ötürü" falan yazılmış ama anlayanların tam olarak ne anladığını çok merak ediyorum. Entelektüel görünme endişesinin iki üç süslü cümleyle pedofiliye kılıf uydurulması boyutuna gelmesi korkunç.
İster inançsal, ister spiritüel motifle ilgili olsun, ister sanatın büyüleyici atmosferiyle desteklendiği iddia edilsin, isterse post modern tartışma sofralarının iştah açıcı individüalist eksenine oturtulsun, pedofili gibi bir sapkınlığın ortaya çıkan görüntülerini hoş görme kabullenme mantığını, medeni medikal, psikolojik, sosyal ve hukuki bakış açısından uygun bulmamız düşünülemez.
Yine Shakespeare ve yine tek solukta okunacak bir şaheser. Okurken hem güldüm hem şaşırdım hem de biraz düşündüm aslında. Aşkı ve intikamı dibine kadar hissettim. Bir oyun da olsa, insanların intikam ateşiyle yanarken sadece gözlerinin değil kalplerinin de nasıl karardığına şahit oldum Shylock ile.
Oyundaki karakterleri muazzam bir şekilde işlemiş Shakespeare. Karşılıksız bir şekilde dostu için ölümü göze alan bir Hristiyan tüccarıyla, ruhunu intikam bürümüş bir Yahudisiyle, önlerine çıkan her engeli sevdikleri için aşan aşıklarıyla ve kadının zekasını ortaya koyan Portia ve nedimesi Nerissa ile kesinlikle okumanız gereken bir klasik. Şimdiden iyi okumalar dilerim.
