Hakkında
bilimsel gelişmeye ilişkin araştırma programlarıyla ün kazanmış olan çağdaş bilim felsefecisi. Lakatos, aynı zamanda klasik bilim anlayışına yönelik itirazlarıyla tanınmıştır.Pozitivist bilim ideali ve anlayışının eleştirisini yapan Lakatos'a göre, bilimde nihai doğrulama ve nihai yanlışlama yoktur. Bilim yanılabilir, hataya düşebilir. Bilimde kesin doğrularla, kesin yanlışların olamayacağını söyleyen Lakatos'a göre, bilimde hakikati garanti edecek, doğruluğu teminat altına alacak, genel-geçer, evrensel ve rasyonel yöntemleryoktur. Bundan dolayı, bilimin kesin ve değişmez bir yöntemi olamaz. Bu bakımdan Paul Feyerabend'i etkilemiştir; onunYönteme Hayır adlı ünlü kitabının Lakatos ile yazışmalarının bir ürünü olduğu bilinmekltedir.Karl Popper, Thomas Kuhnve Feyerabend arasında meydan gelmiş olan bilimin niteliğine, geçerliliğine, yöntemine, kuramsal statüsüne dair tartışmalarda kendine özgü bir yol izlemiştir. Bu yolda Lakatos bilimin rasyonel bir şekilde ilerlediğini kanıtlamaya çalışır. Hem Popper hem de Kuhn karşıtı önermeleri söz konusu olmakla birlikte Lakatos, daha çok bunlar arasında bir tür sentez arayışında bir bilim felsefecisi olarak görünmüştür.Popper'ın öğrencisi olmakla birlikte onun yanlışlanabilirlik ilkesiyle temellendiridiği bilim anlayışını eleştirmiştir. Onun düşüncelerinin özgünlüğü Popper ile Kuhn arasındaki tartışmalarda bir tüz sentez arayışıyla hareket etmiştir. Bilimininanomalilerle her zaman bir arada bulunduğunu ileri sürmüş, belirli bir teorinin doğrulanma ya da yanlışlanmasının belirli bir anda olanaklı omadığını savlamıştır. Bilimsel bir teori bu belirli anomalileri zaten ad hoc varsayımlarla kanıtlamaya çalışır, ki bu nedenle belirli bir teoriyi reddedebilmek sanıldığı kadar kolay değildir.
Belirli bir teorinin diğer ya da önceki teoriden daha geçerli olması, bu yeni ya da farklı teorinin daha fazla şeyi açıklayabiliyor olmasıyla ilgilidir ona göre. Bu yaklaşım biçimi teoriler arasında bir süreklilik ilişkisi kurar. Buna göre, çelişiyor göründüklerinde bile, teorilerin belirli bir şekilde birbirlerini kapsamaları söz konusudur. Bir tür birikimci bir bilgi anlayışı ortaya konulmaktadır Lakatos tarafından, ancak Kuhn'un bu birikim olanağını geçersiz ilan eden varsayımlarına bir açıklama getirilmemektedir. Öte yandan Lakatos bilimsel gözlemin nesnel bir şekilde yapılmasını öngörerek, bir anlamda ampirist bilgi anlayışlarına olanak verir. Bu da sert eleştirilere maruz kalan pozitivizm ve ampirizm konularında kesin olmayan bir önerme olarak görünür.Rasyonalizm ve empirizm konularında da Lakotes'in sentez arayışında olduğu, ve bu noktada eleştiriyor olsa da Popper'a Kuhn'dan daha yakın durduğu söylenebilir. Lakatos bu anlamda, Popper'ın kimi görüşleriyle kendi temel savları arasında çelişmekle eleştirmiş olan Popperci çevreye dahil edilebilir. Onun girişimleri Kuhn'un varsayımlarını en önemli oldukları noktada yadsımaya yönelik olarak görünmektedir. Birikimci bilgi anlayışıyla Kuhn'un paradigma kavramına da itiraz etmiştir Lakatos. Feyerabend daha sonra Lakatos'ın önermelerini farklı noktalardan eleştirecek, Kuhncu görelikciliği uç noktalara taşıyacaktır. Lakatos'ın aksine Feyerabend bilimdeki teorilerin birbirlerini yadsıyarak ortaya çıktıklarını öne sürer. Feyerabend onun rasyonalist eksenli düşüncelerini "realist rasyonalizm" olarak eleştirir.
Unvan:
Bilim Felsefecisi
Doğum:
Macaristan, 1922
Ölüm:
Londra, 1974
Okurlar
13 okur beğendi.
38 okur okudu.
3 okur okuyor.
86 okur okuyacak.
2 okur yarım bıraktı.
Sözler ve Alıntılar
“Bir önermenin bilimsel olduğunun söylenebilmesi için, bir nedensellik ilişkisi belirtmeyi amaçlaması gerekir.”
“Yeni olguları üretenin "yorumlayıcı" kuramın mı yoksa "açıklayıcı" kuramın mı bir başkasıyla değiştirilmesi olduğuna karar verdiğimizde, temel önermelerin red ya da kabul edilmesi konusunda yine bir karar vermek zorunda kalırız.”
“Tümevarımcı eleştiri esasen kuşkucudur; bir önermenin yanlış olduğunu göstermekten ziyade, kanıtlanmamış, yani sahte-bilimsel olduğunu göstermeye dayanır.”
“Hiçbir olgusal önerme deneyle kanıtlanamaz.”
“Belirli bir kuramı hiçbir zaman sadece buyrukla reddetmeyiz.”
İletiler
Felsefe mi? O da ne!
Yeniden gelmem üzerine birkaç yazı paylaşmayı düşünüyorum. Bu hem dostlarıma bir özür mahiyetinde hem de meydan boş kalmasın gibisinden. Şu konuyu merak ediyorum diyen varsa yorumlara yeşillendirebilir yoksam CahilBender kahya ne derse o.
Konu başlıkları şunlar olabilir:
1 
Platon (Eflatun) ve sistematik felsefe
2 
Martin Heidegger neden bir Nazi idi?
3 
Gilles Deleuze niye bu kadar tutuldu?
4 
Albert Camus bir edebiyatçı mı yoksa felsefeci mi?
5 
David Hume Bilim felsefesi ve tarihinde nasıl bir yere sahip?
6 
Immanuel Kant gerçekte felsefede nasıl bir dönüm noktası?
7 Astroloji bir bilimken neden Sahte-bilim yaftası yedi?
8 Sosyoloji bir bilim olabilir mi?
9 Bilimsellik kriteri 
Karl R. Popper 
Thomas S. Kuhn 
Imre Lakatos ile aşılabilir mi?
10 Günümüzde felsefe nasıl bir yerde?
Yorumlar ve İncelemeler
Sallayana… “Sallarlar…”
