Carlo Collodi

Çocukluğumun masal kahramanını yetişkinlikte de okumak güzeldi. Bu okuma olaylara farklı açıdan bakabilmemi sağladı. Ara ara bazı kitaplardan ikinci kez geçmek iyi oluyor.

Hatırlıyorum ilkokulda birkaç farklı yerden alıp okumuştum, hem okuldan hem kütüphaneden.
Bu kitap tam metindi, okumadığım kısımlar vardı, çünkü bazı yerlerin çocuklar için basılan kitaplarda olmadığını düşünüyorum. Bir eserin bütünlüğünün korunması açısından tam metin olması önemli, hangi tür kitap olursa olsun.

İlk önce bendeki yerinden bahsetmek istiyorum, sonrasındaysa okuduğum karanlık yerlerinden. Beş yaşlarında gittiğim tiyatro kursunda Pinokyo olarak başrol oynamıştım. Okumayı bilmediğim için annem ve ablam ezberlememde yardım etmişti. Başta ablamın yaş grubuna alınmadığımdan ağlayıp o grupta kalmak istemiştim ve sonrasında bütün bir oyunu ezberleyerek Pinokyo'yu oynamıştım. Çalıştığımız kültür merkezinde, kreşlerde ve huzurevlerinde oyunlarımızı oynardık. Kedi ve Tilki ile birlikte olan sahneleri, periyi ve babam Gepetto Usta’yı hatırlıyorum. Burnumun uzamasını da parmağımı burnumdan ileri götürerek yapıyordum. Başka oyunlarda da küçük rollerdeydim. Kırmızı Başlıklı Kız’da ormancı, Kül Kedisi’nde arabayı çeken attım:) Bir keresinde Kül Kedisi’ni oynayan kız hastalandığında hoca benim oynamamı istemişti. Küçücük boyumla nasıl göründüm bilmiyorum, dans etme sahnesi biraz komik olmuş olabilir. Küçükken masalları okumanın yanında onların içinde olup canlandırmanın keyfi bambaşka bir dünyaydı. Benim için tiyatronun yeri hep çok özel olmuştur, çok tatlı anılar.

Şimdi gelelim karanlık yanlarına. Çocukken okuduğum kitaplarda sanırım Pinokyo'nun Kedi ve Tilki tarafından ağaca asılması yoktu. Bir sahnede de altınları alınmak istenirken Pinokyo, kedinin patisini ısırıp koparıyor. Altınlarını çaldırınca ihbar etmek için mahkemeye gidiyor fakat yargıç onu “Bu zavallının dört altını çalınmış; onu buradan götürün ve hemen hapse atın” diyor. Yazarın, burada ve birkaç yerde de yaşadığı dönemin durumunu anlatan göndermeleri vardı.

Carlo Collodi’nin asıl soyadı Lorenzini, kendi gazetesinde yaptığı politik eleştiriler sonucu gazetesi hükümet tarafından kapatılmış. Sonrasında Fransız peri masallarından yaptığı çevirilerde başarı kazanınca sadece çocuklar üzerine yazmaya karar vermiş. Bu açıdan bakınca kitabın bazı yerlerinde sisteme olan eleştirilerini görüyoruz. Bunu çocukken fark edebilmek zor olabilir. Ayrıca çocuklara uygun olmayan satırlar;
- Pinokyo’nun kedinin patisini ısırarak koparıp tükürmesi,
- Kedi ile Tilki’nin Pinokyo’ya önce bıçakla saldırması, sonra bıçak sert tahta gövdesinde kırılınca Büyük Meşe ağacına götürüp orada sallandırmaları ve can çekişmesini beklemeleri.
Bu kısımlar muhtemelen kısaltılmış bölümlerde yoktur. Pinokyo şiddet ve eziyete maruz kalıyor. Collodi, bu bölümü;
“Nefesi kesilince daha fazla konuşamadı. Gözlerini kapadı, ağzını açtı, bacaklarını araladı, uzun uzun titredi ve bilinçsiz halde öylece asılı durdu” şeklinde bitiriyor. Burada sonlandırdığı masalı, masala ilgi büyük olunca periyle tekrar hayata döndürüyor. Ve kitap peri tarafından gerçek bir çocuğa dönüştürülmesiyle, mutlu sonla bitiyor.

İlkokulda da farklı kitaplardan okuduğum Pinokyo'yu bir de yetişkinken okumak istedim. Okuduğumuz yaşlar düşünce yapısının değişmesinden dolayı farklı gözle bakmamızı sağlıyor.

Pinokyo, çocuk klasikleri arasında en tanınan kitapların başında yer alır. Çocukluğumuzda, yalan söylediği için burnu uzayan Pinokyo’yu duymayanımız yoktur. Bazı ebeveynlerin yalan söylememesi için çocuklarını Pinokyo’yla korkuttuklarını bile söyleyebiliriz.
Eğer kitabı okumayıp filmini izlemişseniz, filmin kitaba göre daha iyimser olduğunu söyleyebiliriz. Kitapta, hep düzeleceğine söz veren, ama sözünü hiçbir zaman tutmayan yaramaz Pinokyo’nun başına gelen kötü şeyleri anlatılır. Okula gitmeyi, okumayı ve çalışmayı sevmeyen; büyüklerinin sözünü dinlemeyen inatçı çocukların bu yaramazlıklarının cezasını çekecekleri anlatılır.
Pinokyo, perinin ve babasının uyarılarını dinlemediği her seferde bunun cezasını çeker. Sonunda pişman olsa da yine aynı yaramazlıkları yapmaya devam eder. Ta ki sonunda gerçekten pişman olana dek.
Pinokyo, ön planda yaramaz ve inatçı çocukların sonunda cezalandırılacağını; arka planda yaşadığımız dünyadaki açlık, yoksulluk ve kötülüğü gösterdiğinden kesinlikle okunmaya değer bir eser olarak ele alınmalıdır.

Pinokyo yalan söyler ve burnu uzar. Pinokyo hakkında bildiğim en net şey buydu belki de. Ama, burun uzama mevzusu yok denecek kadar azdı romanın içinde. Bu olay okuma amacıma olumlu bir hizmet etmiş oldu. Çünkü kitabı okuma nedenim, hem bu sıralar içimde bulunan çocuk klasikleri okuma isteği, hem de çocukken sadece kulaktan dolma laflar ile öğrendiğim ve tanıdığım kahramanları tekrar tam anlamı ile tanıma isteğim. İlk başlarda (günlük, haftalık, aylık) süresi nedir bilmiyorum ama, belirli günlerde gazetede çocuklar için yayınlanan yazı şeklinde başlayan, sonra çok tutulduğu için kitabı basılarak çocuk edebiyat klasiği haline gelmiş bir eser Pinokyo. Gazeteye ilk gönderdiğinde şöyle yazmış arkadaşına eserin yaratıcısı Carlo Collodi "Sana çocukça bir şey gönderiyorum. Ne istersen yap, ama yayımlarsan sürdürme isteği duymam için bana iyi para ver." iyi ki o iyi parayı vermiş...

Kanlı canlı insan olabilmek için, kendinden istenilen şeyleri yapmakla mükellef bırakılmış tahtadan bir kukla Pinokyo. Okumayı, çalışmayı bıraktığında eşek olan, yalan söylediğinde burnu uzayan, babasını, sevdiklerini üzünce başı beladan kurtulmayan, yüreği burkulup bir başkasına da yardım ettiğinde bu yardımın karşılığını hemencecik buluveren bir kukla Pinokyo. Nihayet, okuluna gitmeye başlayınca, öğretmenini, babasını, sevdiklerini üzmeyi bırakınca, serseriliğinden, tembelliğinden, yalan söyleme huyundan ve diğer bütün kötü alışkanlıklarından vazgeçince gerçek insan olma ödülü ile ödüllendirilir Pinokyo. Romanın bütün ana fikri, tahlili, analizi bu şekilde gayet açık zaten. Çocukluğuna tekrar dönmek isteyen, güzel, huzurlu bir gece geçirmek isteyen herkes alsın eline okumaya başlasın. Sadece Pinokyo'yu değil çocukluğumuzun bütün kahramanlarını. Aslında çocuklar için yazılmışlar ama, bütün yaşlara hitap eden eserler bunlar. Herkese iyi okumalar.

Carlo Collodi Pinokyo'nun ilk bölümünü dergiye gönderirken şöyle yazmış: "Sana çocukça bir şey gönderiyorum... Ne istersen yap, ama yayımlarsan sürdürme isteği duymam için iyi para ver." İyi ki yazmayı sürdürmüş Collodi ve bu güzel romanı kazandırmış.

Dünyanın en ünlü çocuk romanlarından biri olan Pinokyo hakkında tek bildiğim ne zaman yalan söylese burnunun uzamasıydı. Bu neşeli kitabı okuyup haylaz Pinokyo ile tanıştım sonunda. Çocuk edebiyatını çok seviyorum, gülümseten, dinlendiren, güzel hisler bırakan romanlar oluyor ileriki yaşlarda okunduğunda. Pinokyo da benim için öyle oldu. Çocuklar için çok güzel öğütler barındırıyor, Pinokyo'nun yaşadıkları ile doğru arkadaş seçmenin, her zaman doğruyu söylemenin, çalışmadan hiçbir şey kazanılamayacağının, okumanın, çalışmanın, iyi bir çocuk olmanın önemini anlatıyor. Pinokyo'nun eğlenceli macerasını severek okudum ve ileride çocuklarım için kitaplığımda yerini aldı.

Pinokyo denilince hemen hepimizin aklına '' Yalan söylediğinde burnu uzayan bir kukla'' gelir. Bir yerleden duymuş, dinlemiş belki de izlemiştir çoğumuz bu kuklanın hikayesini. Ama tam metnini okumak gerçekten daha keyifliymiş. Öğrencilerin de rahatlıkla okuyabileceği bir kitap olduğunu düşünüyorum.

Pinokyo ile yalan özdeşleşmiştir çoğumuzda. Belki kısaltılmış metinlerinde sadece bu kısmı ele alındığı içindir. Ama Murat Menteş ''Yanılıyorsunuz, Pinokyo yalancılığı temsil etmez. İnsan olma çabasını temsil eder. '' der. Bu sözü hafızamın bir kenarına yazarak okumaya başladım kitabı. Bizim haylaz Pinokyo' ya da içten içe sempati duydum okudukça. Kendisi ne kadar yaramaz ve dik başlı olsa da saflığı ve merhametiyle gönlümü tekrar kazanıyordu okurken. Kesinlikle her yaştaki insan okumalı ama öncelik çocukların olmalı diye düşünüyorum. İçerisinde bir kaç kötü örnek dışında çok güzel öğütler var. Kötü arkadaş seçiminin zararlarını, okulun ve okumanın önemini, yalan söylemenin sakıncalarını, tembelliğin işe yaramaz bir şey olduğunu öğütlüyor genel olarak kitap. Yani yaşken eğilmesi gereken ağaçlar için çok eğitici olduğunu düşünüyorum.

Collodi, kitabında bir tahta parçasının Gepetto Usta'nın ellerinde kuklaya dönmesini ve bu haylaz kuklanın başına gelen olayları anlatıyor. Bilindiği üzere Pinokyo'nun yalan söyledikçe uzayan burnu kitapta o kadar da çok yer almıyor. Daha çok söz dinlemeyip maceradan maceraya atlaması, başını sürekli belaya sokması anlatılıyor. Tek amacı var gerçek bir insan olmak. Mavi Saçlı Peri iyi ve akıllı bir çocuk olursa bunu gerçekleştireceğini söylüyor ama bizim yaramaz Pinokyo her seferinde başına başka bir çorap örmeyi başarıyor.

Pinokyo bir kuklayken insan olmak için çabalıyor hikayesinde, biz ise belki de artık insan olmaktan çok yorulduk. Didem Madak' ın kısacık bir dizesi ile bitiriyorum incelemeyi.
...
Keşke susmanın muhabbet kuşu olaydım.
Ters Pinokyo olmak istiyorum Gepetto Usta
Kötülüklere boğulup
İnsanlıktan çıkmak istiyorum artık!
Kafam karışık ama
Yetişir!
Bir beyaz balinanın karnında uyumak istiyorum artık.
Camdan papuçlarım kırık.. Pinokyo

Çocuk hasretiyle yanıp tutuşan Geppetto ustanın binbir emek vererek kütükten oyduğu Pinokyo'nun, büyük sözü dinlemeyen kuklanın burnunun topraktan çıkmayacağını deneyimlemesini anlatan bu kitabı tüm okurların heyecanla okuyacağını tahmin ediyorum.

Tahminimden çok daha keyifli bir kitap çıktı.

Hepimizin az çok bilgisi var kitapla ilgili. Yalan söylediğinde burnu uzayan bir kuklanın hikayesi diye genelleyebiliriz sanırım.

Oradan buradan anlatılanlar, çocuk kitaplarında yazılanlardan bende biliyordum biraz ama esas olan aslını okumakmış.

Bildiklerime rağmen okurken resmen konuştum Pinokyo'yla. 'Ah be çocuğum!' filan demeden edemedim. Hani pişmiş tavuk 1, Pinokyo 2.

Uzun lafın kısası, bu kitap okunmalı ve çocuklara da okutulmalı. En az benim kadar keyif almanız dileğiyle.

Dünyanın en meşhur kuklası Pinokyo'yu bilmeyenimiz yoktur herhalde... Hakkında pek çok farklı masalın yazıldığı bu kahramanımızın hikayelerini ya ders kitaplarından ya da bize anlatılardan biliriz. Peki gerçek hikayesini asıl yazarı Carlo Collodi'den hiç okudunuz mu?

http://arastirhayaletkesfet.com/pinokyo-carlo-collodi/

Pinokyo hakkında bildiğim şey yalan söylese burnunun uzamasıydı. Kitap hakkında pek bilgim yoktu şans eseri kitabı alma şansım oldu. Okurken çok keyif aldım. Pinokyo'nun bu kadar yaramaz olması beni şaşırtmadı değil. Sürekli başını belaya sokması biraz da üzdü.. Mutlaka okuyun şans verin, ben bir günde bitirdim!

Pinokyo'nun yaşadıkları ile doğru arkadaş seçmenin, her zaman doğruyu söylemenin, çalışmadan hiçbir şey kazanılamayacağının, okumanın, çalışmanın, iyi bir çocuk olmanın önemini anlatıyor.