Hakkında
Muhammed Cemâlüddîn b. Muhammed Saîd b. Kasım ed-Dımaşkî (1866-1914) İlim ve fikir adamı, müfessir. Doğduğu yere nisbetle Dımaşkî ve âlim bir zat olan dedesinden dolayı da Kâsı- mî nisbeleriyle tanındı. Babasının teşvikiyle ilme yöneldi. İlk öğreniminden sonra Zâhiriyye Medresesi ne girdi. Burada akaid, sarf, nahiv, mantık, beyan, tecvid vb. ilimleri okudu. Sâlim Attâr'm derslerine devam etti. Tefsir, hadis, fıkıh gibi çeşitli ilimleri değişik hocalardan okuyarak her birinden icâzet aldı. On dört yaşında iken ders okutmaya, babasının cami derslerinde ona yardımcı olmaya başladı. Dört yıl süre ile ramazan aylarında Suriye'nin çeşitli yerlerinde vaazlar verdi. Babasının vefatı üzerine onun yerine geçerek irşad derslerini devam ettirdi (1317/1899-1900). Sinan Paşa Ca- mii'ndeki imamlık ve vâizlik görevleriyle ders okutmayı ölümüne kadar sürdürdü. Bir ara Mısır'a gitti ve 1903'te tekrar Şam'a döndü. 1910 yılında da Medine'yi ziyaret etti.
Kâsımî bazı görüş ve düşüncelerinden dolayı birkaç defa takibata uğradı. Mezheb-i Cemâlî adında bir mezhep kurmakla suçlanarak tevkif edildiyse de (1897) suçsuz olduğu anlaşıldığından serbest bırakıldı ve Şam valisi kendisinden özür diledi. Daha sonra yine aynı mahiyetteki suçlamalarla özel olarak kurulan mahkemeye sevkedildi. Bir ara imamlık yaptığı cami ile evinde bulunan kitaplarına el kondu. Osmanlı idaresinde meşrutiyetin ilânından (1908) birkaç yıl sonra Şam'da gizli cemiyet kurmak, Vehhâ- bîliğin Şam'daki üyeleriyle iş birliği yapmak suçlarından tekrar hâkim huzuruna çıkarıldı.
Kâsımî 23 Cemâziyelevvel 1332'de (19 Nisan 1914) Şam'da vefat etti ve Makbe- retülbâbissagîr'e defnedildi.
Dedesinden ve babasından kalan özel kütüphane sayesinde İlmî ve fikrî hareketleri ve gelişmeleri yakından takip etme imkânını bulan Kasımî'nin Mehâ- sirıü't-te'vîl adlı tefsiri onun dinî ilimlerdeki üstünlüğünü göstermeye yetecek mahiyettedir. Ayrıca matematik, felsefe, tıp, sosyoloji, hukuk, ziraat vb. sahalarda yazılmış pek çok kitap okudu.
İslâmiyet'le diğer sistemleri karşılaştırdı ; tarih, edebiyat ve ahlâk üzerine araştırmalar yaptı ve eserler kaleme aldı. Sosyalizmi inceledi. Kazandığı bu ilmî ve fikrî seviyeden dolayı Şam'ın önde gelen âlimleri arasında yerini aldı.
İslâmî esasların izah ve tefsirinde hür düşünceyi savunan ve içtihadın önemi üzerinde duran Kâsımî, bu hususta Ta- kıyyüddin İbn Teymiyye ve İbn Kayyim el-Cevziyye'nin yolunu benimsedi. Ona göre itikadda Selef yolu takip edilmelidir. Âlimler ve mezhepler arasında ihtilâf olsa da mezheplerin hepsi aynı kaynaktan beslenmiş ve bu hususta İslâm adına hayırlı ve faydalı çalışmalar yapılmıştır. İhtilâf asılda değil fer'î meselelerdedir. Bu ise İslâm'ın gücünü ve canlılığını gösterir. İslâmiyet fikir hürriyetine önem verir, taklidi ve hurafeyi reddeder. Gerçek, herhangi bir görüş veya mezhebin inhisarında değildir. Her devirde müslümanlar arasından mücte- hidler çıkacak ve bunlar yeni gelişmeler karşısında fikir üretecekler, İslâm'ı yorumlayacaklardır. Bu ise yeni bir mezhep kurmak demek değildir. Asıl hedef İslâm'ın özünü ortaya çıkarmak ve ondan donukluk, taklit, hurafe ve bid'atları gidermektir. İslâm ile çağın arası bulunmalıdır. Akıl İslâm'ın anlaşılmasında önemli bir vasıtadır. Akıl ile nakil çelişmez; çelişirse nakil te'vil edilir.
Irkçılığı şiddetle reddeden ve zencilerin köleleştirilmesine karşı çıkan Kâsı- mî, ayrıca çeşitli eserlerinde devlet, ülke, siyaset ve Araplar'la ilgili görüşlerine yer vermiş, Kur'ân-ı Kerim'in cihad emrini, vatan sevgisi gibi konuları etraflıca işlemiş, içinde bulunduğu asrın ve bu asırda yaşayan müslümanların meselelerini tesbit ve teşhis etmiş, bunlara hal çareleri bulmaya çalışmıştır.
Dili yumuşak, kimseyi incitmeyen bir kişi olarak bilinen Kâsımî, evine sırf eksiğini bulmak üzere gelenleri bile hoşgörü ile karşılar, onların da takdirini kazanırdı. Kitaplarında İlmî-edebî münakaşayı esas almıştır. Muhaliflerine cevap verirken onları küçük düşürecek bir üslûp kullanmamış, sadece doğrunun ortaya çıkmasını amaçlamıştır.
Eserleri. 100'e yakın eseri bulunduğu belirtilen Kasımî'nin belli başlı eserleri şunlardır: 1. Mehâsinü't-te'vü*. On yedi ciltlik bir Kur'an tefsiri olup Muhammed Fuad Abdülbâkî'nin tahkikiyle neşredilmiştir (Kahire 1376/1957; Beyrut 1398/ 1978) 2. İrşâdü'l-halk ile'l-^ameli bi- haberi'l-berk (Dımaşk 1329). Eserde ka- zâî meselelerde telgrafla amel etmenin cevazı tartışılmıştır. 3. Evâmiru mühim- me fî ışlâhi'l-kazâ'i'ş-şer'î (Dımaşk, ts.). Osmanlı mahkemelerinin ıslahına yönelik teklifler çerçevesinde Hanefî mezhebinin dışındaki mezheplere göre de hüküm verilebileceği üzerinde durulmuştur. 4. Mecmû'atü hutab (Dımaşk 1325). Eserde Hz. Peygamber'le ashabın ve bazı âlimlerin hutbelerinden örnekler bir araya getirilmiştir, s. Cevâmicu'l-âdâb fî ahlâkı'1-encâb (Mısır 1926). Genel anlamda bir ahlâk kitabı olup eserde parlamenterlerin uyması gereken kurallar da ahlâkî açıdan ele alınmıştır. 6. Delâ'ilü't-tevhîd.Bir girişle dört bölümden meydana gelen eserin giriş kısmında bilgi kaynağı olarak akıl ve aklî tefekkürün önemine temas edildikten sonra birinci bölümde Allah'ın varlığı, ikinci bölümde yaratıcı ile kâinat arasındaki münasebet, üçüncü bölümde materyalizmin tenkidi ve din-ilim ilişkileri, sonuncu bölümde de nübüvvet konuları ele alınmıştır. Yeni ilm-i kelâm devri ürünlerinden sayılan ve İlmî bir değer taşıyan eserin iki baskısı tesbit edilmiştir (Dımaşk 1330; Beyrut 1405/1984). 7. Şerefü'l-esbât (Dımaşk 1331). Eserde nesebin şerefinin baba tarafından olduğu gibi anne tarafından da intikalinin mümkün olduğu üzerinde durulmuş, müellif bu eseriyle anne tarafından seyyid* olduğunu ispat etmeye çalışmıştır. 8. Fe- tâvâ mühimme fi 'ş-şerîcati '1 - İslâmiy- ye (Muhammed Abduh'la birlikte, Kahire 1331). Osmanlı şeyhülislâmlarının ihtiyaç karşısında dört mezhebin hangisine göre hüküm verilebileceğine dair fetvalarını ihtiva etmektedir. 9. el-Fetvâ fi'l- İslâm.Daha çok müftü ve hâkimler için yazılmış bir usul kitabı olup eserde fetva, müftü ve müsteftî ile ilgili konular işlenmiştir. Müftülerin matematik bilmelerinin zarureti üzerinde de duran kitap önce Dımaşk'ta (1329), daha sonra da Muhammed Abdülhakîm el-Kâdf- nin tahkikiyle Beyrut'ta (1406/19861 neşredilmiştir. 10. Mezâhibü'l-Acrâb ve fe- lâsifetü'l-İslâm fi'l-cin (Dımaşk 1328). Larousseve Encyclopaedia Britannica'- daki "Cin" maddesinin Arapça'ya tercümesidir. 11. Mev'izatü'l-mü'minîn min İhyâ3i culûmi'd-dîn (Kahire 1331). Gaz- zâlî'nin thyâ'ü'ulûmi'd-dînadlı eserinin iki cilt halinde özetidir. Kitap Ali Özek tarafından Zübdetü'l-İhyâadıyla Türkçe'ye tercüme edilmiştir (İstanbul 1973). 12. Nakdii'n-neşâ'ihi'1-kâfiye calâ tacdîli Mu'rîviye (Dımaşk 1328). Muhammed b. AkıTin Kitâbun-Nesâ 'i- hi'l-kâfiye carı tevellî Mu^âviyeadlı eserine reddiyedir. 13. Kavâcidü't-tah- dîş min fünûni muştalahi'l-hadîs.Hadis usulüne dair bir eser olup Muhammed Behçet el-Baytâr'ın tahkikiyle neşredilmiştir (Dımaşk 1352; Kahire 1380/ 1961).
Kasımî'nin bunların dışında el-Ecvi- betü'l-merdıyye (Dımaşk 1326); el-îs- m ve'l-micrâc (Dımaşk 1331); el-Evrâ- dü'l-me'şûre (Beyrut 1320); Târîhu'l- Cehmiyye ve'l-Mu 'feziie (Sayda 1320; Kahire 1321; Beyrut 1981); Tenbîhü't-tâ- lib ilâ macriieti'l-iarz ve'l-vâcib (Kahire 1326); Hayâtü'l-Buhâri (Sayda 1330); eş-Şây ve'l-kahve ve'd-duhân (Kahire 1320); Şezratün mîne's-sîreti'l-Muham- mediyye (Kahire 1321); el-Mesh 'ale'l- cevrabeyrı (Dımaşk 1332); en-Nefha- tü'r-rahmâniyye şerhu metni'l-Mey- dârıiyye fi't-tecvîd (Dımaşk 1323); el- Cerh ve't-tacdîl (Kahire, ts.; Beyrut 1985) adlı eserleri de zikredilebilir.
Tam adı:
Muhammed Cemâlüddîn b. Muhammed Saîd b. Kasım ed-Dımaşkî
Unvan:
Yazar
Doğum:
1866
Ölüm:
Şam, Suriye, 19 Nisan 1914
Okurlar
5 okur beğendi.
16 okur okudu.
13 okur okuyor.
26 okur okuyacak.
4 okur yarım bıraktı.
Sözler ve Alıntılar
"Allah kimin hayrını dilerse onu dinde fakih kılar ve doğru yolu ona ilham eder."
Sayfa 12 - Resûlullah (S.a.v)Kitabı okuyor
Çoraplar üzerine mesh etmek
Çoraplar üzerine mesh etmenin cevazına dair genel/umum ifade olan ve mutlaklığı ifade eden Sevban(ra) hadisidir. İmam Ahmed(rh), Musnedindeki, Sevban(r.anh)'nun Musned'indeki, Sevban(ra)'nun Müsnedinde şöyle demektedir:
Bize Yaha b. Said,Sevr'den o da Raşid b. Sa'd'dan, o da Sevban(r.anh)'dan şöyle dedi:
"Rasulullah(sav), küçük bir seriyye/birlik gönderdi.Onlara soğuk(hava sıkıntısı) isabet etti. Nebi(sav)'in yanına geri geldiklerinde, soğuk (hava) isabet etmesinin (sıkıntısın)dan (dolayı) şikayetçi oldular. Bunun üzerine Rasulullah(sav), onlara 'Asâ'îb:(başa sarılan) ve Tesâhîn(mesh, çorap, patik vb. ısınma amacıyla giyilen şey) üzerine meshetmelerini emretti."
Yine hadisi Ebu Davud, Sunen'inde rivayet etmiştir.
"Allame İbnu'l Esir, en-Nihaye'de şöyle demiştir:
el-'Asâ'îb: O, el-'Amâ'im(başa sarılan imame,mendil, bez, yün vb. sarık)'tır. Çünkü baş onunla bağlanmaktadır. Ve et-Tesâhîn: Huff: (mest) ve çorap vb. ayakalara (giyilerek) onunla ısınılır. Bu iki kelimeninde tekil lafzı yoktur."
Diyorum ki: Rical kitaplarına onların isimlerine müracaat eden kimselerin bildiği gibi bu hadisin ravileri güvenilir ve hadisçilerin razı olup kabul ettiği kimselerdir.
Sayfa 34 - Cemaleddin KâsımîKitabı okudu
Öyleyse beni anmak için namaz kıl- Tâhâ 14
“Onların çehrelerindeki alâmeti secde izidir”
Fetih 29
Yani bu, içeriden dışarıya vurmuş olan huşûnun nûrudur.
Sayfa 45
"İlim öğrenmek her Müslümana farzdır."
Sayfa 15 - Resûlullah S.a.vKitabı okuyor
"Alimin çok ibadet eden kişiye (ilmi olmadan ibadet eden kişiye) göre üstünlüğü; benim, sizin en aşağı derecede olanınıza üstünlüğüm gibidir."
Sayfa 13 - Resûlullah S.a.vKitabı okuyor
İletiler
kalbin başka bir ordusu da vardır. O da ilim, hikmet ve tefekkürdür.
Muhtasar İhyau Ulumiddin (Muhtasar)
Yorumlar ve İncelemeler
Çoraplar üzerine mesh etmek
#din#islam
Birinci umum/genel ifade arz eden ayete gelince:
Bunun senedi Allah(cc)'ün şu sözünde olan Cerh kıraatidir.(Yani ' ....ve erculikum' lafzını mecrur olarak okuyan kıraat):
".....ve başlarınızı ve ayaklarınızı mesh ediniz....." (Maide 5/6)
Ayetin(bu kıraat ile okunmasının) zahiri lafzına göre ayaklarda(uygulanması gereken) farz, mesh etmektir. Bu aynen İbn Abbas, İkrime, Enes, Şa'bi,Katade,Ca'fer es-Sadık ve onun sülalesinden olan alimlerden de(r.anhm) rivayet olunmuştur. Bu imamların görüşlerine üzere, ayetin ifade etmiş olduğu, meshin vacipliği ayakların çıplak cildi üzerine, ya da onlar üzerindeki mestler üzerine ya da tesâhîn(mesh,çorap,patik vb. ısınma amacıyla giyilen şey) üzerine olmasıdır. Bu kıraat üzerine okunduğunda, ayetin Sünnet için kaynak olduğu ortaya çıkmaktadır.
Çoraplar Üzerine Mesh Etmek
