Hayati Doğanay Gönderileri
Hayati Doğanay kitaplarını, Hayati Doğanay sözleri ve alıntılarını, Hayati Doğanay yazarlarını, Hayati Doğanay yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
Gerçi, herhangi bir yerde geceler ve gündüzlerin birbirini izlemesinde, sanki Güneş yer değiştiriyormuş gibi bir izlenim doğar. Hatta, Güneş'in doğudan doğduğu ve batıdan battığı gibi ifadeler de kullanılır. Ancak burada, bir doğma veya batma söz konusu değildir. Güneş karşısında, bulunduğumuz konuma göre yer değiştiren, Dünya'dır. Oysa biz bunu Güneş yer değiştiriyormuş gibi algılarız.
Yeryüzünde dönmeyen tek iki nokta, kutup noktalarıdır.
Örneğin, nebulaların maddeleri nasıl oluşmuştur; ya da uzay nerede başlar ve nerede biter; daha sonra ne başlar ve o da nerede biter gibi sonsuz soruların cevabı henüz verilmiş değildir. Ama bu güçlükler, müspet ilmi reddetmeyi gerektirmez. Çünkü ilim, sabırla düşünme, araştırma ve meraktan doğar; gelişir ve olgunlaşır. Peşin yargılar ve mistik düşüncelerin, objektif ilim kuralları arasında yeri yoktur.
Güneş ve gezegenlerin aslı, kızgın gaz ve toz kümesi (nebula) de olsa, bilim ve teknik esasta var olup da bilinmeyenleri keşfetme çabasındadır.
Ancak, şunu da iyi biliyoruz ki, evrenin sırrı, henüz çok bilinmeyenli bir denklem olma özelliğini korumaktadır.
Güneş'in manyetik çekim gücü diğer Gök Ada cisimlerine göre çok yüksektir. İlk evrede oluşmuş dev bir Güneş'in nükleer enerji üretme evresinden sonra patlaması sonucu (bugün de patlamalar oluyor) farklı büyüklüklerdeki kütleler onun çekim alanına dağılıp belli yörüngeler üzerinde dönmeye başlayabilirler.
Bütün modern teoriler, bütün gezegenlerin gaz ve ince toz bulutu kökenli olduğu ve Güneş'in de ilk evrede, bu tür bir madde topluluğu olduğunu kabul ederler.
1920'lerde Rus kozmolog ve matematikçi Alexander Friedmann ve Belçikalı fizikçi Papaz Georges Lemaitre tarafından ortaya atılan, evrenin bir başlangıcı olduğunu varsayan Bing Bang Teorisi, çeşitli kanıtlarla desteklendiğinden bilim insanları arasında kabul görmüştür.
Teorinin temel fikri, hâlen genişlemeye devam eden evrenin geçmişteki belirli bir zamanda sıcak ve yoğun bir başlangıç durumundan itibaren genişlemiş olduğudur.
Laplace Teorisi'ne göre Güneş Sistemi Gök Adası (Gök Ada, Galaksi veya Samanyolu), yaklaşık 4.5 ila 5 milyar veya 10 milyar yıl önce, ekseni çevresinde yavaş yavaş dönmekte olan sarmal bir kızgın gaz ve toz kümesi (nebula) idi. Ekseni çevresinde yavaşça dönmekte olan bu dev bulutsu (nebula), kütle çekim etkisi ile çevresine gaz ve toz (kozmik tozlar) saçabilir. Esas kütleden uzaklaşan ve yine onun, yani Güneş'in çekim gücü etki alanı içinde kalarak dolanım hareketi yapmaya devam eden kütleler, zamanla yoğuşarak, ana kütlenin, yani Güneş'in çevresinde dönmeye devam ederler. İşte gezegenler bu esasa göre oluşmuşlardır. Bu kümelerin yoğuşmasına, birleşme ve sıkışma ve Laplace teorisine de, birleşme ya da sıkışma kuramı denir.
Güneş tutulması da, gök küredeki en ilginç doğa olaylarından biridir. Ay tarafından kısa süre Güneş'in gölgelenmesi ve Güneş ışınlarının Dünyanın bir bölümüne ulaşamayışı olayına güneş tutulması denir. Bu olayda, Yer'in gündüz olan bölgesi veya bölgelerinde gökyüzü kararır; hatta yıldızlar bile görülebilir. Yer, Güneş çevresinde çizdiği ekliptik düzlemi üzerinde yıllık dolanım hareketini yaparken; Ay da Yer çevresindeki dolanım hareketini yapmaktadır. Dolunay devresinde bu üç gök cismi, Ay ortaya gelecek şekilde bir düzlem üzerinde buluşurlar.
Ay tutulması, Ay'ın bütünü ya da bir bölümünün karanlıkta kalması demektir. Bu olay, Ay'ın tamamen veya kısmen, Yer'in gölgesinde kalması sonucu oluşur. Oluşma nedeni ise Ay,Yer ve Güneşin yörüngeleri üzerindeki hareketleri sırasında aynı hizaya gelirlerse; Yer, Güneşten gelen ışınları bir süre engeller. Başka bir ifadeyle Yer, Güneş ve Ay arasına girmiş olur. Belli bir süre için Ay, ya tamamen ya da kısmen bir gölge içinde bulunur. Bütünü ile gölge (karanlık) içinde kalması tam tutulma, kısmen donuk bir gölge içinde kalması ise yarım (kısmi) tutulma diye tanımlanır.