Küçük bir devletken Avrupa kıtasına, Avrupa'nın bütün imkanlarına rağmen 'mucizevi' bir hızla genişlemeye başlamışlar (329 yıllık süreç) ve gerileme döneminde bile Sanayi devrimini, rönesansı, reformu gerçekleştiren güçlü bir Avrupa karşısında yine 'mucizevi' bir şekilde direnmişlerdir. (Yaklaşık 239 yıllık süreç) Peki bunu nasıl başardılar? Sanayi Devrimini gerçekleştiremediği halde nasıl merkantilist bir ekonomi karşısında yıllarca ayakta kaldılar? Çoğu kitapta okuduğumuz gibi gerçekten sadece yükselme döneminde mi başarılıydılar? Devlet gerçekten dış ticaretten anlamıyor muydu, batıyı yakından takip edememesi doğru mu, sanayiye karşı ilgisiz bir tavır mı sergilediler? Neden kapitülasyonlara devletin en güçlü dönenlerinde bile izin verdiler? Evet Osmanlı Devleti'nden ve onun bitmeyen problematiklerinden bahsediyor yazar ve bu soruları olabildiğince çoğaltarak her sorusuna bir karşılık bulmayı ümit ettiği Osmanlı okyanusunun derinliklerine dalıyor ve boğulmadan çıkabiliyor. (40 yılda) Çalışmasındaki sorduğu bütün soruları ben de aynı merakla sordum ve cevabını titizlikle aradım ve sonuç itibariyle Osmanlıların kendilerine neden 'devlet-i aliyye-i ebed-müddet' (sonsuza kadar yaşayacak devlet) demekle ne kadar haklı olduklarını görmüş oldum. Muhakkak okunmalı.
