Hâmid, Tayflar Geçidi'nde Kemâl Bey'in ağzından vatanı şöyle tarif eder:
Vatan, bir milletin yegâne geçim sebebi,hayatının mahsulü, sanatının mektebi, şan ve şereflerinin tarihi, büyüklük ve yüksekliğinin heykeli, savaş meydanı, doğduğu ve şehit düştüğü yer, yattığı yatağı, kadir ve kıymetinin terazisi,meskeni sığınağı, ruhunun şekillenişi, ahlâkının sergi mahallidir.