About
Sabiha Derviş Sertel (1895 – 2 Eylül 1968), Türk gazeteci, yazar.
Gazeteciliği meslek olarak benimsemiş ilk Türk kadın yazardır. Türkiye’de feminizmin öncüleri arasında sayılır. Sol görüşlü bir yazardır.
Türk basın tarihinde önemli bir isim olan Zekeriya Sertel’in eşidir.
Yaşamı
1895 yılında Selanik’te doğdu. Ortaöğrenimini Selanik İnas Lisesi ve bir Fransız Okulu’nda tamamladı. Selanik’in Yunan işgaline uğraması üzerine 1912 yılında ailesiyle İstanbul’a göçtü. 1915’te gazeteci Mehmet Zekeriya (Sertel) Bey ile evlendi. Şehzadebaşı'nda Suphi Paşa Konağı'nda yapılan nikahta Sabiha Hanım'ın vekilliğini Talat Paşa, Mehmet Zekeriya Bey'in vekilliğini Tevfik Rüştü (Aras) Bey yaptı. Sabiha Sertel'in gerek feministliği gerekse solcu kişiliği çeşitli sebepler dolayısıyla tartışma konusu olmuştur.
Büyük Mecmua
Gazeteciliğe eşiyle birlikte Büyük Mecmua adlı haftalık dergiyi çıkararak başladı. Halide Edip'in başyazarı olduğu ve Falih Rıfkı, Köprülüzade Fuat, Reşat Nuri, Faruk Nafiz, Ömer Seyfettin gibi aydınların yazılar yayınladığı Büyük Mecmua’da, kadın sorunlarına eğilen yazılar yazdı. 1917 yılında ilk çocuğu Sevim dünyaya geldi.
ABD’de öğrenim yılları
1919 yılında Halide Edip’in önerisiyle burs imkânından yararlanarak yüksek tahsil için eşi ile beraber ABD’ye gitti. Columbia Üniversitesi’nde sosyal çalışma (sosyal hizmet) öğrenimi gördü. ABD’de kaldığı süre içinde Amerika'da yaşayan Türkler'i örgütleyerek Himaye-i Etfal Cemiyeti (Çocuk Esirgeme Kurumu)'ne çok yüksek miktarda bağış toplanmasını sağladı. İkinci çocuğu Yıldız, 1922 yılında dünyaya geldi. 1923 yılında karı-koca öğrenimlerini tamamladıktan sonra Türkiye’ye döndüler.
Resimli Ay Dergisi
1924- 1931 yılları arasında eşiyle beraber Resimli Ay dergisini çıkardı. Makalelerinde işçi sınıfının haklarını savundu, sosyal ve politik düzeni eleştiren yazılar yazdı. Cevat Şakir’in dergide yayımlanan bir yazısı yüzünden eşinin Sinop’ta kalebentliğe mahkûm edilmesi üzerine 3 yıl dergiyi tek başına yönetti. 1929 yılında dergide yayımladığı “Savulun Geliyorum” başlıklı yazısı nedeniyle mahkemeye sevkedildi ve “neşriyat yüzünden mahkemeye sevkedilen ilk Türk kadını” oldu.
Ansiklopedicilik
1927- 1928 yılları arasında eşi Mehmet Zekeriya Bey ve Faik Sabri (Duran) Bey ile Çocuk Ansiklopedisi hazırladı. 1932 yılında Cumhuriyet Gazetesi’nin çıkardığı Hayat Ansiklopedisi’nde çalıştı.
Çeviri Etkinliği ve Dergiler
1931 yılında Resimli Ay’ın kapanınca yazı yayımlama olanağından yoksun kaldı ve 1936 yılına kadar çeşitli sosyalist yayımları tercüme edip yayımlamakla meşgul oldu. 1935yılında Resimli Her Şey adlı bir haftalık dergi çıkardı. İlk sayısı 28 Eylül 1935’te çıkan derginin yazı kadrosu Nazım Hikmet ve arkadaşlarından oluşuyordu. Bu derginin kapatılmasının ardından 1936 yılının Mart ayında Projektör adlı aylık bir fikir dergisi çıkardı. Dergi, ilk sayısında kapatıldı.
Tan Gazetesi ve Görüşler Dergisi
1936 yılında eşiyle birlikte Tan Gazetesi’ni kurdu.Gazete, özellikle II. Dünya Savaşı yıllarında faşizm karşıtı görüşleriyle ilgi gördü. Sabiha Sertel, 3 Eylül 1945 günü Tan Gazetesi’nde yayımlanan Muvafakatin Feryadı başlıklı yazısı nedeniyle tutuklandı.
II. Dünya Savaşı sonrasında Demokrat Parti ileri gelenlerinin kurmaya çalıştığı İleri Demokrasi Cephesi adlı politik girişimin içinde yer aldı. Bu girişimin yayın organı olan Görüşler adlı dergiyi çıkardı. 1 Aralık 1945 günü okura sunulan dergide iki yazısı yer aldı.
Görüşler’in okurla buluşmasından 3 gün sonra, 4 Aralık 1945 günü gerçekleşen Tan Olayı, Tan Matbaası’nın yerle bir edilmesi; Serteller’in linç girişimine maruz kalması ile sonuçlandı. Bu olaydan sorumlu tutularak eşi ile birlikte 3 ay tutuklu kaldıktan sonra beraat etti. Sertel Çifti, Tan olayından ve davalardan çok yıpranmaları nedeniyle 1950 yılında ülkeyi terk etti.
Sürgün Yılları
Sabiha Sertel, sürgün yıllarını Paris, Budapeşte, Moskova ve Bakü’de geçirdi. Türkiye Komünist Partisi’nin çalışmalarına katıldı. Budapeşte Radyosu’nun Türkçe yayınlar servisinde çalıştı. Son yıllarında Türkiye’ye dönme talebinde bulundu ancak reddedildi[4]
Vefatı
2 Eylül 1968 günü Bakü’de hayatını kaybetti. Mezarı, Bakû, Fahri Hıyaban’dadır Anılarını topladığı ‘’Roman Gibi’’ adlı kitabı ölümünden sonra yayımlandı (1969). 1998 yılında Nilgün Eroğlu Maktav tarafından, Bir Roman Gibi adıyla hayatını anlatan bir belgesel yapıldı.
Full name:
Sabiha Derviş Sertel
Title:
Türk gazeteci, yazar
Birth:
Selanik, Yunanistan, 1895
Death:
Bakü, Azerbaycan, 1968
Readers
6 readers liked.
100 readers read.
1 readers are reading.
113 readers will read.
1 readers left half.
Translated Books
Books Edited
Quotes
Dil meselesinde bir çoğumuz Nazım'ın haklı olduğunu kabul ediyor fakat lisanı zenginleştiren birçok Arap, Fars kelimelerinin Türkçede karşılığını bulmanın güç olduğunu söylüyorduk. Uydurma kelimelerin, Çağatay lugatlarından aktarılan kelimelerin de kullanılmasına karşıydık.Nazım da bu konuda bizimle beraber idi. Fakat o, Türk dilinin bu Arapça, Farsça, kelimelere ihtiyacı olmadığını söylüyor, buna kendi şiirlerini örnek gösteriyordu.
Belge YayınlarıKitabı okudu
Ah Peyami, Peyami
Nazım, gençleri ve yazarları davasına kazanmak için onlarla saatlerce mün akaşalar yapardı. Bir ara Peyami Safa'yı kazanmak sevdasına düştü. Peyami kuvvetli bir yazardı. Fakat hırçın, aksi,
kokain çeken serseri bir gençli. Ona rağmen Nazım onunla mcşguldu. Bir gün uzun bir münakaşadan sonra, Peyami dedi ki:
" Sizlerle bir trene bindik. Beraber seyahat ediyoruz. Ben demokrasi durağına kadar sizlerle beraberim, ondan sonrası için al-
lahaısmarladık.
Fakat Peyami demokrasi durağına varmadan trenden indi.
Hitler'in arabasına bindi. Türkiye'de faşizmin, bilhassa İkinci dünya Savaşı sırasında Hitlcr'in en büyük avukatı oldu. Nazım hakkında en çirkin yazıları yazan, onu ve beni polise jurnal eden Peyami'dir.
Sayfa 18Kitabı okudu
Bir yanda çullara sarılmış, çıplak ayaklı çocuklar sırtıyor.Öte yanda vagon ticaretiyle milyonlar vuran Topal İsmail Hakkı Paşa'lar, bulgur palaslar kuran harp zenginleri, Viyana'lı artist Miloviç'in sigarasını banknotlarla yakıyorlar. Harp içinde saman ekmeği yiyenlerle, harpte zengin olanlar karşı karşıya.
Belge YayınlarıKitabı okudu
Halka ümit ve cesaret vermek, halkı uyandırmak amacıyla haftalık bir dergi çıkarmaya karar verdik.Adı Büyük Mecmua olacak, yazarlar para almayacaktı. Derginin yazarları Ömer Seyfeddin, Ali Canip, Falih Rıfkı, şair Yusuf Ziya, Orhan Seyfi, Faruk Nafiz, Köprülüzade Fuat, Mehmet Emin Yurdakul, üniversite öğretmenlerinden İsmail Hakkı, Tekin Alp (Mois Kohen) ve Reşat Nuri, üniversite öğretmenlerinden Mehmet Emin ve diğerleri idi.
Belge YayınlarıKitabı okudu
Fakat aydınları niçin sevmezlerdi? Bunun nedenini, diğer cemaatleri incelediğim zaman ötrenmiştim.Aydınların bencil düşünüşlerinden, kendilerini beğenmelerinden, onlarla ilgilenmemelerinden nefret ediyorlardı. Aydınların büyük bir çoğunluğu her zaman
işçiye yukardan bakar, onu eşit insan gözüyle görmezlerdi.
Belge YayınlarıKitabı okudu
Updates
" 23 Nisan çocukları eğlendirmek günü değildir. Himaye-i Etfâl'in [ Çocuk Esirgeme Kurumu 'nun] yaptığı programı yanlış tatbik edenler , bunu bir eğlence günü kabul ettiler ... 23 Nisan açların , hastaların, işte çalışan çocukların günüdür. Onların dertlerinin konuşulacağı gündür. "
Sabiha Sertel
Comments and Reviews
