Wang Hui Gönderileri
Wang Hui kitaplarını, Wang Hui sözleri ve alıntılarını, Wang Hui yazarlarını, Wang Hui yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
On sekizinci yüzyılda kişilik hak kı kavramının gelişmesi, Amerika'nın bağımsızlığını ve Fransız Devrimi'ni doğurdu . . . on dokuzuncu yüzyılda milliyetçilik düşüncesinin tomurcuklanması ise İtalyan birliği, Balkan çözülme sinin yanı sıra çeşitli yerlerde sayısız etnik savaşı getirdi. Büyük Okyanus ve Hint Okyanusu'ndan Doğu Aya'ya kadar köpüren bu düşünce seli, ülkemize ulaşıp Xinhai [1911] Devrimi'yle sonuçlandı. Ulusumuzun düşünceler savaşının kökü bu [olgudadır].
Sayfa 109Kitabı okuyor
1909 Jöntürk İhtilali o dönem Çin basınına yansımış:
1912'de Xuan Lan'ın Doğu Derler n esi'nde çıkan "Jön Çinli Partisi ile Jön Türk Partisi, karşılaştırmasında, ne Çin ne de Türk devrimlerinin bütün halkın devrimi olduğuna, sadece azınlıktaki siyasetçilerin zaferi şans eseri kazandıkianna işaret edildi. Goangdong ilericilerinin söyledikleri genç Selanikliler partisinin sözlerden farklı değildi. "Yöneticiler yozlaşmışsa onların gücü büyük ölçüde yabancı sermayenin eline geçer. Herkes para ve ün peşindedir ama başı dik yurttaşın güçsüzlüğü kalıcıdır. Dürüst, yürekli, derinden üzülen gerçek yurtseverler, makam peşinde olan allar n eler ve zorba askerlerce dışlanır. Çin de Türkiye de aynı kaderin kurbanıdır.
Sayfa 99Kitabı okuyor
1910'lu yıllardaki Çin devlet bunalımına çözüm:
Çin, büyük çaplı bir bunalımın ortasındayken önerisi şudur:
Önce hükümet yönetimi üçe ayrılmalıdır: merkezi yönetim, bü rokratik yönetim ve öz-yönetim ... Askeri konular, dışişleri ve yazışmalar doğrudan merkeze bırakılmalı, ulusal birliği korumak için merkezin denetimi güçlendirilmelidir. Mali, hukuki ve polisi ilgilendiren işler bürokratik denetime bağlı olmalıdır. Eğitim, sanayi ve diğer kamu gönenci işleri öz-yönetimin elinde olmalıdır. Bu yerel hükümetin halka baskı kurmasını [önler], tersine halkın gönenci için çalışmasını sağlar.
Sayfa 96Kitabı okuyor
Qing Hanedanlığının duşüşü:
1911 Devrimi'nin ardından bölgesel ayrılmalar, merkezi hükümet ve diplomasi bunalımları doğdu ve söndü, yetke birliği bir türlü sağlanamadı. Qing hanedanının düşü şü, devrimden değil, siyasi birlik olmaması ve yerel güçlerin askerileşmesinden kaynaklandı. Du, bu durumu şöyle çözümledi: Devrimci ordu ayaklanınca aynı anda bölgeler [destek için] bağımsızlık bayrağını dalgalandırdı, her biri kendi askeri hükümetini kurup kendi yöneticisini seçti. Durum yatışınca hepsinin üstünde bir bölgesel hükümet kuruldu. Nanjing Bölgesel hükümeti, federal bir hükümeti andırıyordu.
Çin'de bir dönem popüler olan Pan-Asyacılık:
Avrupa ve Asya uygarlıklarının çatışması" kuramı ve "Pan Asyacılık" konusu, geç Qing hanedanlığından bu yana gittikçe ilgi çekmekteydi. Doğu Derlemesi, 1914'te Rus-Japon Savaşı sırasında kuruldu. İlk sayının kapağında, Rus ve Japon impa rator ailelerinin resimleriyle Rus generallerinin fotoğraflarının yanı sıra Şanghay Ticari Basımevi'nin iki yayınının -Rus Japon Savaşı'nın Olaylar Günlüğü ve Rusya-reklamı vardı. İlk sayının başyazısı "Yeni Doğu Derlermesi'nin ilkeleri" idi ve amacın "yurttaşlara esin vermek ve bütün Doğu Asya ile ilişki kurmak" olduğu belirtiliyordu. O dönemin Doğu Derlemesi, derginin "Japonya ile işbirliği, yeryüzündeki her şeye erişmek için Doğu'nun özerkliğini tamamen kazanması" hevesleri uyandırmanın yanı sıra zaman zaman "sarı ırk" milliyetçiliği tartışmalarına da girdi. Ancak Japon "Pan-Asyacılığı"nın ve Avrupa'nın "uygarlıklar çatışması" kuramının tamamlayıcı iliş kileri olmadığı gibi, her ikisi de emperyalist söylem öğeleri taşıyordu.
Zhang Xichen, Ocak 1916
"Büyük Avrupa savaşı bittiğinde bir sonraki sorun, çelişkilerle ça tışmalar, ulus-devletler arasında değil, bir uygarlıkla öbürü, bir ırkla öbürü arasında; başka bir deyişle Avrupa ile Asya arasında olacaktır. Doğu Asya benzersiz bir uygarlık alanı yaratmıştır. Bunun merkezinde tartışılmaz biçimde Çin vardır, Hint kültürü ve Japon siyasi nüfuzuyla derinlik ve ayrıntı kazanmıştır. Yani Japonya bu uygarlığın kolu, Çin ise beynidir. Bugünün Doğu Asya'sı kargaşa ve iç kavga içindedir. Ama Avrupa' da savaş sona erip de savaşan devletler arasında barış imzalanınca, Doğu Asya halkları büyük olasılıkla birlik olup güçlü bir işbirliğine gidecek, sarı ve beyaz ırkı temsil eden uygarlıklar büyük bir çatışma içine girecektir. Çıkacak savaş, dünya tarihinde eşi görülmedik olacaktır. Bu savaşın benzeri olmayacaktır çünkü askeri ya da sınai nedenlerden doğmayacak, iki dünya görüşünün, iki dinsel bakışın, iki karşıt ruhun çarpışması olacaktır."
Tabi o yıllarda Avrupa'da beyaz milliyetçilik hakımdi:
Avrupa'da savaşın başlamasına yakın, Almanya'nın baskısı ve işgaline karşı Fransız General Charles Mangin, Fransız sö mürgelerinden 500.000 kişiyi askere alacaklarını söyleyip pro paganda kampanyası başlattı. "Batı cephesinde çarpışmak üzere Japon askerlerin getirtilmesini" savunan siyasetçiler de vardı. Ama bu öneriler Fransız halkını galeyana getirdi: "Sarı derililerden yardım istem ek, üstün Avrupa ırkının gerçekten çok aşağılanması olur."
Liang Qichao'nun 1902 ile 1906 arasında yazılmış Yeni Yurttaş Üzerine Söylemler (Xin min shuo) ile Avrupa savaşı sıra sında yazılmış Avrupa Gezisi Üzerine İçsel Düşünceler (Ouyou xinying lu) karşılaştırılırsa, ilki ideal bir Avrupa görünümü çizerken, ikincinin Batı uygarlığının sayısız düzenbazlığına dikkat çektiği görülür. Liang'ın o zaman ele aldığı "Çin halkı nın öz-aydınlanması", artık Batı uygarlığına dayandırılmıyor, Batı'nın içine düştüğü bunalımı temel alan içe bakıştan türetiliyordu.4 Nisan 1917'de yayımlanan "Savaştan Sonra Doğu-Batı Uygarlıklarının Uzlaştırılması" yazısında Du Yaquan şunu söyledi: "Savaştan sonra insanlığın esaslı bir değişikliğe gideceği ne artık kuşku yoktur. Reform çağı kapımızda." Dahası, savaş "Batı uygarlığındaki ciddi sakatlıkları açığa çıkardı"; halk "çağdaş yaşamın ne Doğu' da ne de Batı' da kusursuz sayılabileceği konusunda aydınlandı", dolayısıyla "yeni bir uygarlığın doğuşu, insanların zayıflamasıyla hız kazandı.
Mao Zedong, "Hunan' da Köylü Hareketini Araştırma Raporu"nda 1911 Devrimi'ne şu ünlü sözlerle değinmişti: "Ulusal devrim kırsal alanda büyük değişiklikler gerektirmektedir. 1911 Devrimi bu değişiklikleri sağlayamadığından başarısız oldu
Denizaşırı Çinilierin "Çin" kavramı, ırk aynınma uğradıklarından "Qing'e Karşı Ming'i Yaşat" talebiyle örülmüştü. Yen Ching-hwang'a göre "eğer Çin hükümeti, Mançular yerine Han olsaydı, denizaşırı Çiniiierin 1911 Devrimi'ne kitlesel katılımları herhalde gerçekleşmezdi." Bu da Sun Yatsen'in "barbar Tatarları sürün, Çin kurtulsun" (quc hu dalu, hui fuzhonghua) sloganına yanıt gibidir. Devrimden sonra devrimciler Mançu karşıtı ulusal taleplerini hemen değiştirip "Beş Uluslu Cumhuriyet" sloganına sarıldı. Aralarında Zou Rong, Chen Tianhua, Zhang Taiyan, Sun Yatsen, Wang Jingwi, Zhu Zhixin'in de olduğu devrimcilerin yüreklendir diği biçimde bunların Qing hanedanlığından ayrılıp bir Han cumhuriyeti kurma niyetinde olduklarını anlamak zor değildir.
Habsburg, Hohenzollern, Romanov, Osmanlı imparatorlukları birbiri ardına çözülürken Çin' deki çeşitli eski ve yeni siyasi güçler, siyasi amaçlarını devletin birliğine dayandırdı.
1911 Wuehang Ayaklanması'nın peşinden Qing hanedanının yetkesinin de kırılmasından sonra Güney' de böl gelerarası gevşek bir devrimci ittifak oluştu ama bunun bütün ülkede devlet inşası projesini tamamlamaya yetecek gücü yok tu. 12 Şubat 1912' de Güney ile Kuzey' deki rakip güçler barış görüşmelerinde anlaşamaya varınca Qing imparatoru tahttan çekiliş fermanını yayımladı. Bu arada komünistler, meşrutiyetçiler, karma Yuan Shikai önderliğindeki askerler beklenmedik biçimde "Beş Uluslu Cumhuriyet" (wuzu gonghe) bayrağı altın da birleşti.
Günümüz Çin'inin siyasi yapısı, 1949 ulusu inşa projesinin ürünüdür; büyüklüğü ve egemenlik ilişkileriyse, Qing hanedanıyla 1911 Devrimi'nden sonra yeni doğan Cumhuriyet arasında kurulmuş sürekliliğe kadar gider. Başka bir deyişle, kendi içlerinde ve birlikte, "sürekli lik içindeki kesintiler" olarak düşünülen "devrim"-"süreklilik" ikilisi Çin'in "kısa yirminci yüzyılı"nı anlamamıza ışık tutar.
