Selahattin Enis ile tanışma kitabım olan Zaniyeler, 1922'te tefrika edildi, 1923'te de kitap olarak basıldı. Yazarın ikinci eseri olarak değerlendirilebilecek Zaniyeler, birinci dünya harbinin hemen öncesinde Konya'daki taşra yaşamından başlayarak İstanbul'da harp yıllarında devam eden ve bu yılları bir kadının gözünden tüm çıplaklığıyla anlatan bir eser. Edebiyatımızda natüralizmin yetkin temsilcilerinden biri olan Enis, edebiyatın toplumun sorunlarını yansıtmasına inandığından eserlerini bu anlayışa bağlı kalarak kaleme aldı.
Hayat kadını anlamına gelen zaniye bir kadının günlükleri vasıtasıyla okuduğumuz bu romanda harp yıllarının çetin şartlarında İstanbul'un elit tabakasının siyasi, ekonomik ve sosyal gerçeklerden ve tüm ahlaki normlardan uzak yaşamını okuyoruz. Baş karakter Fitnat'ın günlükleriyle İstanbul'un günlük yaşamına, savaşa dair havadislerin nasıl karşılandığına, gece hayatına, siyasilerin ve bir gecede zenginliğe erişen harp fırsatçılarının kurmaya çalıştığı yeni düzene dair pek çok fikir edinme imkanımız oluyor. Olayların gerçekliğine dair ipucunu ise yazarın o yıllarda ihtiyat zabitliği vazifesi veriyor.
Akıcı bir üslup ve sade bir dille kaleme alınan Zaniyeler, özgün konusu ve sürükleyici kurgusuyla okunması gereken önemli bir eser. Ancak hızla gelişen olaylar ve mekan tasvirlerinin zayıflığı metnin edebi lezzetini azaltmış. Karakter betimlemeleri çok daha iyi. Romanı okurken bugün de pek çok şeyin aynı olduğu, kültürel ve ahlaki yozlaşmanın belki daha da derinleştiğini düşündürtmesi oldukça önemli.
