Ben böyle tercih ettim başlığı-Spoiler İçermez-
"Sivil itaatsizlik ya da dört köşe bir delikte yuvarlak bir çivi olma serbestisi."
Huxley, A., Cesur Yeni Dünya 1971 s.59
Katip Bartleby'yi okurken kafamızın içindeki bazı kavramlar kımıldamaya ve "Ben, ben!" diye bağırmaya başlıyor; pasif direniş gibi, sivil itaatsizlik gibi, yıldırma politikası gibi... Siz de bu heyecan patlamasının etkisine kapılıp kafanızdaki kavramların ve Bartleby'nin elinden tutup dans etmek istiyorsunuz ve fakat Bartleby kafasını kaldırıp şöyle diyor: Yapmamayı tercih ederim...
Sizi yormamak adına pasif direnişin tanımıyla başlamak isterim incelememe. Pasif direniş; sosyal değişim gibi hedeflere sembolik protestolar, sivil itaatsizlik, ekonomik ya da politik iş birliği yapmamak gibi şiddetsiz yöntemlerle ulaşma uygulamasıdır. Bu tür bir eylem, direnen kişi ya da grubun mevcut durumunu iyileştirmek için bir şeylerin değişmesi gerektiğini düşünen bir bireyin ya da grubun arzularını ortaya koyar.
Bu direnişin pasif olarak adlandırılmasının sebebi şiddete başvurulmamasından geliyor. Bizi şiddetli direnişe karşı harekete geçiren insiyakımız, direniş pasif olduğunda ne yapacağını bilemeyip afallıyor. Tıpkı katibinin pasif direnişiyle karşılaşan avukatın afalladığı gibi...
Kitapta pasif direnişin bir avukata karşı uygulanmış olması tesadüfi bir kurgu değil zannımca. Avukat, hukuk devletinin temsili olarak yerleştirilmiş katibin karşısına. Zira sıradan bir vatandaştan ziyade hukukun dibini sıyıran birinin böyle bir itaatsizlik karşısında ne yapacağı okutulmak istenmiş bize...
Bir diğer kavram olan sivil itaatsizliğe de değinmek iktiza eder incelemenin bu noktasında. "Sivil itaatsizlik pozitif bir hukuk kuralının ihlalini içerir. Eylemde bulunanlar ihlal ettikleri hukuk normunun meşruluğunu tanımazlar ve böylelikle sivil itaatsizlik eylemleri yasallık, meşruluk tartışmasının başka bir veçhesini oluşturur. Diğer yandan itaatsizlik eyleminde bulunan kişi, gerçekleştirdiği ihlalin sonuçlarını göze alıp kabullenerek, hatta sonuçlarıyla yüz yüze gelmek isteyerek ve şiddet içermeyen eylemleri seçerek içinde bulunduğu hukuk sisteminin meşruluğunu kabul eder. Bu yönüyle sivil itaatsizlik siyasi-hukuki sistemin eylemci tarafından genel kabulünü vurgular ve dolayısıyla eylemci hukuk devletini siyasi bir ideal olarak benimsediğinden, cezalandırılmayı cezasızlığa ahlaki açıdan tercih eder." (CEZA HUKUKU BAĞLAMINDA SİVİL İTAATSİZLİK ÜZERİNE BAZI DEĞERLENDİRMELER-Özgür KÜÇÜKTAŞDEMİR)
-Spoiler İçerir-
Nitekim sabırlı ve azimli direnişçimizin sonu cezaevinde biter. Peki kitap boyunca bu direniş karşısında ne elde eder bu katip, diye sorarsanız aslında pek bir şey elde etmez fakat zaten elde etmeyi de beklemez. Ama bana sorarsanız iş arkadaşlarının diline bulaştırdığı "Tercih etmek" kavramı bile değişimin bireyden başladığını ve bulaşıcı olduğunu gösterir nitelikte ve beni mutlu edecek büyüklüktedir.
Bu kitabın tek kusuru çok kısa olması ve beni sorularımla baş başa bırakıp gitmesiydi. Ayrıca sitede beslenebileceğim tek bir inceleme bile bulamadığımdan kitabı tek başıma okuduğumla kaldım. Bu sitenin benim için en faydalı yanı, kitabı okuduktan sonra kendi düşünce dünyamızla sınırlı kalmayıp başka okurların dünyalarına da açılabilme ve kitaba farklı renkler katabilme imkanı tanıması. Bu yüzden lütfen okuduğunuzu kendinize saklamayıp bizimle paylaşın. Ancak hepimiz bir araya geldiğimizde bir gökkuşağı oluşturabiliriz...
İncelememi okumayı tercih ettiğiniz için teşekkür ederim, muhtemelen Bartleby okumamayı tercih ederdi...
