Kitabı incelemeye başlamadan önce biraz Haldun Taner'in öykücülüğünden bahsetmek istiyorum.
Genelde tiyatrocu olarak bilinen Haldun Taner tiyatrocu kişiliğinin yanı sıra önemli bir öykücüdür. Öykülerinde benimsediği anlayış kendi zamanında yazan diğer öykücülerin anlayışlarına pek benzememektedir. Ne 
Sabahattin Ali gibi sosyal gerçekçidir ne de 
Bilge Karasu, 
Sevim Burak ve benzeri isimlerden oluşan '50 kuşağına benzer yazdıkları. Peki nasıldır hikayeleri? Ona göre toplumla ilgilenmeyen edebiyat eksiktir. Konularını gündelik yaşamdan, karakterlerini toplumun her kesiminden seçer. Hatta hikayelerinin hareket noktasını başından bizzat geçen olayların oluşturduğunu söyler. Hikayelerde kişilerin her birine kendi ağız özellikleri ile birlikte yer verir. Üslubu ise biraz da bu sebeplerle sade ve anlaşılırdır. "İçtenlik, heyecan, sıcaklık ararım. Yapaya tahammülüm yoktur. Manirizm, cambazlık, fazla ustalık, soyuta fazla kayış hevesi, keyfimi kaçırır. Sonra açık seçiklik ararım. Kulağını ters eli ile göstermek bence acemiliktir. Açık seçiklik, sadelik yazarın birinci nezaket borcudur.”
Hikayelerinden eleştiriyi eksik etmez. Eleştiriyi mizahla harmanlayarak daha etkili kılar. Anlayacağınız üzere hikayeleri güldürürken düşündüren cinstendir. Eleştirdiği durumlar batıya özenme ve bunun sonucunda oluşan uyumsuzluklar, bozulmalar, ahlaki ve sosyal çöküntülerdir. Sonradan görme kişilerle de uğraşmayı sever.
Yaşadığı olayları bile hikaye malzemesi olarak gören Haldun Taner gözlem yapma konusunda oldukça iyidir. Bu özelliğini bilhassa karakter yaratımında görmekteyiz. Hayvanları kişileştirip davranışlarından yola çıkarak onların neler düşünmekte olabileceğini tahmin eder. “Konçinalar” adlı hikâyede ise, iskambil destesindeki kağıtları toplumda yer alan insan karakterleriyle özdeştirmiştir.
Bu kitapta yer alan "Ayışığında çalışkur" adlı uzunca hikaye anlatı içinde anlatı ya da kurmacanın kurmacası olarak da bilinen üstkurmaca yöntemiyle yazılmıştır. Bir gece yarısı çalışkur adlı apartmanda yaşananlarla ilgilidir. Apartman sakinleri ve dışardan gelenlerle beraber şahıs kadrosu epey kalabalıktır. Hikaye beş bölümden oluşmaktadır. İlk bölüm tamamen yukarıda bahsettiklerimin anlatıldığı normal bir Haldun Taner hikayesidir. İkinci düzlemi bu hikaye hakkında yapılan eleştiriler oluşturur. Haldun Taner yıllarca hikayelerine gelen eleştirilerden yola çıkarak bu hikeye için sahte eleştiriler yazmıştır. İşte tam bu noktada klasik Haldun Taner hikayesi üstkurmaca bir metne dönüşmüştür. Hikayenin üçüncü düzleminde eski hikayenin, eleştirilerin dikkate alınıp yeniden yazılmış hali vardır. Bu düzlemde de yine postmodern bir özellik olan parodi vardır. Yeni halinde karakterler şivesiz konuşur, olumsuz olan karakterler olumlu olarak değiştirilmiştir. Son düzlemde ise yeni haline gelen yorumlar vardır. Son hali olumlu eleştiriler almış daha ahlaki bulunup beğenilmiştir.
Ortaya koyulan sanat yapıtı mutlaka onunla karşılaşanlar tarafından eleştirilir. Peki onu üreten sanatçı bu eleştirilerin ne kadarını ve hangilerini dikkate almalıdır? Ayışığında Çalışkur hikayesinde yazar hikayeye gelen tüm eleştirileri dikkate almış ve eserini tamamen değiştirmiştir. Eleştiriler Haldun Taner'in her hikayesinde bulunan en belirgin özelliklerine olumsuz anlamda gelmiştir. Eleştirilere kulak verip bu özelliklerden vazgeçtiğinde öykü kendi öyküsü olmaktan çıkmıştır. İşin kötü yanı ise okuyucular son halini daha çok beğenmiştir.
··
197 görüntüleme
İncelemenizi okuduktan sonra kitabı merak ettim, okuma listeme ekledim. Emeğinize sağlık 🪴
Teşekkür ederim yorumunuz için. Okuyun pişman olmazsınız 💫
1 sonraki yanıtı göster
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.