Gazali,hakikati arayanlarin 4 grup olduğunu söyler.Bunlar şunlardır:
a.Kelamcılar: Akıl yürüten kimseler. Kelamın faydalı ve zararlı taraflarını zikreder. Şunu da ifade eder: Kelam ilminde şifa arayanları yadsıyamam. Sadece benim derdime çare değil diyebilirim. Nice ilaç vardır ki, bir hasta ondan yararlanırken bir başkası zarar görebilir.
b) Batinîler: Hakikatin masum imamdan öğrenileceğini iddia edenler. Bunların sözlerinin hiçbir geçerliliği de faydası da yoktur.
c) Filozoflar: Mantıkçı olanlar ve kesin delile (burhan) sahip olduğunu ileri sürenler. Bunlar üzerinde uzun uzun durur. Onları çeşitli kısımlara ayırır. Materyalistler, tabiatçılar, metafızikçileri inceler.
d) Sufiler: Daima Hakk’ın huzurunda bulunan ve müşahade ve mükaşefe sahibi olduğunu söyleyenler.
Gazali, büyük sufilerin hayatını inceler. Ama onların sadece hayatlarını incelemenin fayda vermeyeceğini anlar. Sufilerin kitaplarını okumak hakikate varmak için bir yol değildir. Onların yaptığım yapmanın, tatmanın, bizatihi yaşamanın gerekli olduğunu idrak eder. Tokluğun tanımını ve şartlarını bilmekle tok olmak arasında ne büyük fark vardır! Böylece sufılerin söz değil, hal ehli olduklarını anlar. İçinde bulunduğu makam, müderrislik ve dünyevî durumları sorgular. Bunlar gerçekten Allah için mi? Bunlar gerçekten ahiret yurdu için mi? Ahiret yurdunu elde etmek, kalbin dünya ile ilgisini koparmaktan geçer. Bu noktada nefsiyle çok mücadele etmiştir Gazalî. Bu altı ay sürer. Sonra karar verir, memleketinden ayrılır. Onbir yıl uzlet, halvet, riyazet, nefis mücadeleri ile geçer. Sonunda Allah’ın lütfuyla pek çok keşfe tanık olduğunu söyler.
Serüven böyle. Serüvenin sonunda ahlakî arınma gerçekleşir. Kalp dünyadan kesilir ve kendini Allah’a verir. Böylece marifetullah bilgisine erişir. Gazali, gerçek kesinliğe böyle vardığını düşünür.
··
4 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.