Roman iki uygarlık arasında bocalayan toplumun yanlış tutumlarını, davranışlarını, saçmalıklarını eleştiren bir meseledir. Çocukluğu Abdülhamit döneminde geçen, meşrutiyeti ve cumhuriyeti yaşayan Hayri İrdal'ın anıları şeklinde son 50 yıllık Türk toplumunun hicvi yapılmıştır. Roman 4 bölüme ayrılmıştır: 1.Bölüm= Büyük Ümitler , Tanzimat öncesini konu alan bir süreci ele alıyor. 2. Bölüm=Küçük Hakikatler, Tanzimat dönemini ele alır. 3.Bölüm= Sabaha Doğru 4. Bölüm= Her Mevsimin Bir Sonu Vardır 3-4. Bölümler Cumhuriyeti ve sonrasını konu edinmektedir. Eserde başvurulan hiciv yöntemi gerçekte olan ile olması gereken arasındaki durumu belirtmektedir. Yazar bu şekilde bozuk olana dikkat çeker. Tanpınar adeta bir gözlemci gibi davranır. Roman kahramanı Hayri İrdal, o toplumun bir ferdidir fakat bazı yönleriyle onlardan da ayrılır. Yalnızdır. Çocuksu bir saflığa sahiptir. İçine kapalıdır. Dolayısıyla toplumu dışarıdan gözlemleyebilme yeteneğine de sahiptir. İlk bölümde İrdal'ı iki çevre içinde görürüz. Birisi aile çevresi, diğeri de babasının dostlarının çevresidir. Bu çevrelerde din ve hurafe motifleri, boş inançlar dikkati çeker. Romanın ikinci bölümünde İrdal'ın savaştan döndükten sonra mutlu ilk evliliğini, başına gelen felaketleri, karısının ölümünü ve ikinci evliliğinin konu edindiğini görürüz. Şehzadebaşı'ndaki bir kıraathaneden bahseder. Toplumun bocaladığının tasvirini yapar. 3. Bölüm romanın gelişme bölümüdür. Asıl olayların başladığı bölümdür. Hayri İrdal yoksulluk ve işsizlikle boğuşurken Halit Ayarcı ile tanışması yeni bir dönemin başlamasıdır. Bu, Hayri İrdal'ın eskiden silkinip geni bir başlangıca başlamasıdır. Bu da bize Tanzimat'tan Cumhuriyet'e geçişi gösterir. Tanpınar bu enstitü üzerinden pek çok konu ile dalga geçer: Batı taklitçiliği, köksüz devrimler, bürokrasi, politikacılar... Tanpınar, yeniye inanmış gibi görünen fakat gerçekte çıkarlarını düşünen politikacıları, bürokratları ve aydınları eleştirir. Halit Ayarcı bu bakımdan çıkarları için olmasa bile sadece yeni bir şey başarmak için çabalayan bir aydındır. Romanın sonunda enstitüde çalışan insanların ihanetine uğrar. Çünkü onlar Ayarcı gibi bu işe gönülden inanmamışlardır. Tanpınar bu hiciv romanında , Türkiye'de ne yapılması gerektiği hakkındaki düşüncelerini diğer yazılarında yaptığı gibi açıklayamaz. Tanpınar'daki iş kavramı sadece bireysel açıdan ele alınmaz, kültür ve sanat yönüyle ede alınır. Kendi yaşam biçimimize uygun bir iş, bir üretim programı kurmak zorunda olduğumuza inanır. Ne sadece Doğu'nun ne de tamamen Batı'nın etkisinde değil, bu ikisinin birleştiği noktada kendimize özgü bir bileşim yapma zorunluluğumuza inanır.

Saatleri Ayarlama EnstitüsüAhmet Hamdi Tanpınar · Dergah Yayınları · 201542bin okunma

·

5 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Merve Karaoğlan