Çok uğraşarak kazandığın bir durumun rahatlamanın yanında, bu uğraşı yolculuğunda eski kendinden kaybettiklerin ve normalde evrileceğin yeni kendin olamadığın için eziyeti de getireceğini açıkça anlatmış. Martin Eden zihinsel olarak hastalıklıydı. Yeni olamadı ve eskiden de koptu. Arafta tek başına kaldı. Zihin eziyeti çekti. Yaşam, bu eziyet altında yaşayabilecek zihinleri seçip yaşam akışının devamlılığını sağlar. Yaşam kendinin var olmasını böyle zararlıları yok ederek sağlar. Yani yaşam kendine faydacıdır. Yarattığı varlıkların yaşamın kendini değiştirmesini ve ilerletmesini ister. Eğer varlık yaşamı değiştirme, ilerletme çabasında değilse yaşam (doğa) onu yok ederek enerji denkleminde çıkarır. Ve yok ettiği yere o duruma dayanacak zihni getirir. Zihinsel olarak hasta ve zayıf olan Martin Eden yaşamın entrikaları ile denklemden çıkarılmıştır. Varlığımızı sürdürmek için yaşama bir şeyler vermeli, sürekli onu değiştirme iradesinde kalmalıyız.