Bengi dönüş kavramındaki gizli kaderin olumlanmasından çok ebedi tekrarın ve ''yeniden'in dinselliği'' üzerinden modern insan ile arkaik insan tanımlaması yapılmakta, tarihyazımı ve özgürlük eksininde farklılıkları işlenmekte.
Aslında önemli bir tartışma konusu var burada. Ebedi dönüş dinsel midir, bilimsel mi, tarihsel mi?
Nietzsche bu konuda tarih-bilimsel bir noktada dururken Eliade hem tarihsel hem dinsel olarak yorumlamakta. Kitapta yaratılış teorisinin de tekrarı üzerinden mistik insanın tanımı yapılmakta ve her tekrarda insanın sonsuzlaştığı anlatılmaktadır. Bunu hint ve uzak doğu felsefeleri örnekleriyle de açıklayan Eliade, bir eve girmenin dahi ebedi tekrarın ve dinselliğin bir anlatımı olduğunu ifade etmekte.
Ebedi dönüş mitosunu modern insana uzak bir kavram olarak tutarken, modern insanın arkaikleşmesiyle buna ulaşabileceği de ayrıca belirtmem gereken konu. Bu anlamda oldukça eleştirdim yazarı. Ebedi dönüş (bengi dönüş) mitosundan çok farklı bir çıkarım yapmış. Kanaatimce bu farklılık konuyu ebedi dönüşten uzaklaştırmıştır. Yenidenin felsefesi, arkaikleşmek değil, yaratıcılığı tetikleyen yegane güç anlamına gelmektedir. Anlamsızlık denizinde (din alanında) ebedi tekrar elbette arkaik insana yöneltir insanı ancak anlamın dünyasında yeniden* yaratmak demektir. Kitap bunun dışında oldukça faydalı anekdotlar içeriyor. Tarih felsefesi okurları için birebir bir kitap. Keyifli okumalar dilerim.
