Gaspıralı İsmail
Necip HablemitoğluEn Eski Gaspıralı İsmail Gönderileri
En Eski Gaspıralı İsmail kitaplarını, en eski Gaspıralı İsmail sözleri ve alıntılarını, en eski Gaspıralı İsmail yazarlarını, en eski Gaspıralı İsmail yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
"Usulücedit" hareketi sayesinde İsmail Bey, Türk kadınını, Türk milletinin Batı medeniyetine erişebilme mücadelesine sokmuş oluyordu. Nitekim, İsmail Bey'in fedakarca çalışmaları sonucu olarak Müslüman kadın, cemiyette, okul ve üniversitelerde görünmeye başlamış ve 1897 nüfus sayımı zamanında Rusya'nın Türk kadınları arasındaki okur yazar oranının, Rus kadınları arasındaki okur yazar oranını geçtiği anlaşılmıştır.
Sayfa 85Kitabı okudu
"Avrupa medeniyetinin dışına bakar ve maişetin içyüzüne dikkat etmezsek bir şey anlayamayız, ancak kudretlerine, akıllarına şaşıp kalırız... Roçilt gibi onbeş adamın milyonlarla servetine mi taaccüp edelim, onbeşmilyon ahalinin ölümlük iki arşın topraği olmadığına mı şaşalım? Londralı bir leydinin, bir Paris hanımının terbiye, letafet ve nezaketine mi hayran olalım: Londra ve Paris sokaklarında vücut ve ırzına müzayede etmekte olan 150.000 fahişe kadınlara mı dikkat edelim? Bir ineklerinin, bizim on inek kadar süt verdiğini mi tahsin kılalım; yüzde doksandokuzunun bir ineğe sahip olamadıklarından mı ibret alalım"
Sayfa 92Kitabı okudu
"Dilde, fikirde, işte birlik!"
Sayfa 26Kitabı okudu
"Milletteki fikri uyandırmalı, zihniyeti değiştirmeli. Millet, fikri uyanmadıkça terakki edemez ve zihniyeti değişmedikçe medenileşmek ve yükselmek yoluna giremez."
Sayfa 33Kitabı okudu
İsmail Bey bir milliyetçidir. İsmail Bey mensup olduğu milleti, yalnız Kırımlılar olarak almıyor; "Türk-Tatar" namı ile anılan kavimlerin tamamını kendi milleti sayıyor. Bu cihetle İsmail Bey'i, "Bütün Türkçü" addetmekte hata yoktur. Bu bakımdan denilebilir ki, Gaspıralı İsmail Bey, "Türk Birliği" ülküsünü ortaya atan ve fiiliyata döken ilk Türk ideoloğudur.
İsmail Bey, bütün kuvvetiyle gazetesinde kabileciliğin üstünde Türklük ve Türk birliği olduğunu anlatmaya çalışır; Rusya Türkleri'nin, Kırgız, Çuvaş, Sart, Özbek, Tatar... gibi kabilelere ayrılmakla değil, Türklüklerini anlayarak birleşmeleriyle kuvvetli, milli ve medeni bir varlık olabileceklerini her vesile ile izaha ve müdafaaya uğraşırdı.
Sayfa 40 - Birharf Yayıncılık, Ekim 2006 İstanbul, [ISBN: 975-9198-70-3]Kitabı okudu
Rus Çarları ve hükümetleri, Rusya Türkleri'ni sık sık tekrarladıkları topyekûn sürgü ve katliamlarla ortadan kaldıramayacaklarını anladıklarında, taktik değiştirerek Türkler'e karşı daha sinsi bir siyaset, takip etmeye başlamışlardı. Kısaca "Parçala Yut" şeklinde sembolize edilebilen bu siyaset neticesi, Türk Milletinden yüzlerce halk(!) türetildi. Türk milleti; "Kazak, Azeri, Türkmen, Başkırt, Tatar, Kırgız, Tacik, Yakut, Özbek, Karakalpak vs..." adlarını taşıyan halklara(!) dönüştürüldüler. Çarlar ve hükümetleri bu kadarla da yetinmediler. Halk halk ayırdıkları Türk Milletinin boylarını; kendi mahalli lehçe ve edebiyatlarını işlemelerini ve geliştirmelerini önleyecek bütün tedbirleri aldılar. Mahalli dil ve edebiyatı geliştirmek(!) maksadı ile hareket ederek, en küçük Türk lehçelerine dahi vakıf olan hususi misyonerler yetiştirerek Türk diline; Rusça kelime ve dil kurallarım bunların yardımı ile sokmak istediler.
Sayfa 9 - Birharf Yayıncılık, Ekim 2006 İstanbul, [ISBN: 975-9198-70-3]Kitabı okudu
"Bizlerde sararmış ekinlerini, çiçek açmış bostanını bırakıp gidecek bir dereceye gelmiş sarhoşlar" vardır. Sarhoşluk ise ister rakıdan, afyondan, ister esrardan ve yahut bir ateşi fikriyeden olsun hayırlı netice vermesi pek şüphelidir. Ayınık baş, sağ ve soğuk fikir ile iş görmeli!...
Ey aziz kardeşler! Satmak kolay, almak güçtür; gitmek kolay, dönmek güçtür. Yıkılmak, düşmek kolay, kalkmak güçtür."¹⁰⁸
Sayfa 68 - Birharf Yayıncılık, Ekim 2006 İstanbul, [ISBN: 975-9198-70-3]Kitabı okudu
Tercüman'ın dili çok sadeleştirilmiş Osmanlı lehçesinden ibaretti. Gaspıralı İsmail Bey'in de Tercüman'ın neşrindeki gayelerinden en önemlisi muhakkak ki, "ortak edebî dil" ülküsünün gerçekleşmesidir. Gerçekten İsmail Beyin Tercüman Gazetesi kadar hiçbir teşebbüs, Türk dili ıslahı ihtiyacım doğurmamıştır.¹¹⁹ Tercüman'ın lisanı, Kazan'dan Kafkasya'ya, Kırım'dan Türkistan'a kadar anlaşılıyordur. Bu azim bir maharetti. Bununla merhum, düsturunun birinci şıkkını icra etmiş bulunuyordu. Türkler her yerde anlaşmaya başlamışlardı.¹²⁰
"Tercüman Gazetesini kuzey Türkleri anladığı kadar, doğu Türkleri ile batı Türkleri de anlardı. Bütün Türkler'in aynı lisanda birleşmelerinin kabil olduğuna bu gazetenin vücudu canlı bir delildir."¹²¹
¹²⁰Ahmet Ağaoğlu: İsmail Bey Gasprinski. Türk Yurdu. Sayı 12, 1330, cilt V, İstanbul.
¹²¹Ziya Gökalp: Türkçülüğün Esasları, s. 8.
Sayfa 69 - Birharf Yayıncılık, Ekim 2006 İstanbul, [ISBN: 975-9198-70-3]Kitabı okudu