(Bir zemân gelir ki, insan kazancının halaldan mı ,hâramdan mı olduğunu düşünmez) ve (Bir zemân gelir ki, İslâmiyyete yapışmak, elinde ateş tutmak gibi güç olur.)
) V Ü C Ü D : Var olmak demektir. Allahu Teâlâ vardır, gerçekten varlık sıfatiyle muttasıftır ve varlık kendisinden hiç aynlmıyan bir mevcuddur. Varlığı başkasından ve başkası vâsıtasiyle değil, zâtının muktezâsıdır. Vâcibdir. Vâci bü l-vücûd bir Allah olmasaydı, hiçbir şey olamazdı. Çünkü gördüğümüz şey lerin hepsi mümkündür. Varlığı kendisinden, kendi zâtının iktizâsından değildir. Gördüğümüz her şeyin ya hiç olmamalarını, veyâhut bir müddet sonra yok ol- malartnı pekâlâ düşünebiliriz. Çünkü olmamalarından hiçbir şey lâzım gelmez. Bunu bir az daha aydınlatalım: Gözümüzün önünde ucu bucağı belli olmıyan, sayıya ve hesâba gelmiyen bir cihân ve bunun içinde yaşayan sayısız canlılar vardır. Bunların en akili ısı ve en düşüncelisi de insandır. Bunda şüphe yoktur. Böyle iken biz küçük bir zerreyi bile yoktan var edemiyoruz. Hiç bir şeyin kendi kendine var olmadığını da görüp duruyoruz. Şu halde, bütün bu gördüklerimizi var eden, bunlar yok iken yaratan bir vâcibü’I-vücûdun bulunması lâzımdır. Vâcib ü’l-vücûd olmadıkça bu varlıklar var olamaz ve izâh edilemez. İşte bütün bu varlıkları yaratan ve kendi varlığı başka bir varlığa muhtaç olmıyan V âcibü’l- vücûd. A llahu Teâlâ Hazretleridir. Binâenaleyh Allah vardır; varlık O nun zâti sıfatlanndandır. Bunun içindir ki. varlığın zıddı olan yokluk, O nun hakkında mümtenîdir. ‘‘Vâcib” dedikten sonra yokluğu düşünülemez.
M UHALEFETİN L l’L-HAVADÎS (SONRADAN OLANLARA BENZEME MEK):
Allah u Teâlâ zâtında ve sıfatlarında hiçbir şeye benzemez. Biz O nu nasıl düşünürsek düşünelim. O, bizim düşündüklerimizden, hâtır ve hayâlimizden ge çenlerin hepsinden başkadır ve hiç birine benzemez. Çünkü hatırımıza gelebile cek şeylerin hepsi mümkündür ve yokken sonradan yaratılmış ve başkasına muh taç şeylerdir. Onların her birinin bir cihetten başkalarına bir benzerliği vardır. Allahu Teâlâ ise böyle olmayıp, varlığı, vâcib. kadîm ve hâkidir. Binâenaleyh zâtı cihetinden de. sıfatları bakımından da hiçbir şeye benzememek ve hiçbir yönden benzeri olmamak (Muhâlefetün li’I-Havâdis) Allah'ın zatî sıfatlarındandır.