Kur'an Tarihi
Muhsin DemirciKur'an Tarihi Gönderileri
Kur'an Tarihi kitaplarını, Kur'an Tarihi sözleri ve alıntılarını, Kur'an Tarihi yazarlarını, Kur'an Tarihi yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.Mu'tasım'dan sonra halifeliğe geçen Vâsık, Ahmed b. Ebî Duvâd'ın telkinleri sonucunda halku'l-Kur'ân konusunu yeniden gündeme getirerek âlimlerin imtihana çekilmeleri hususunda emir çıkartmıştır. Kaynakların ifadesine göre Vâsık, Kur'ân'ın mahlûk olduğunu kabul etmeyenleri sadece zindanlara atmakla kalmamış, bu fikre karşı çıkanları öldürecek kadar ileri gitmiştir. Hatta rivâyet edildiğine göre Kur'ân'ın mahluk olmadığını ısrarla savunan Ahmed b. Nasr'ın boynunu bizzat kendi elleriyle vurmuştur.
Mu'tasım devri özellikle Ahmed b. Hanbel için oldukça zor ve sıkıntılı günler getirmiştir. Kısaca belirtmek gerekirse, bu dönemde hapse atılan Ahmed b. Hanbel tam 28 ay zindanda kalmış, bu süre içerisinde çok defa imtihana çekilmiş ve her imtihan sonrası kırbaçtan geçirilmiştir. Yediği kırbaçlar yüzünden sırtında beliren yaralar sebebiyle zaman zaman tedavi de gören büyük muhaddis halk için de bir üzüntü kaynağı olmuştur. Ancak 28. ayın sonuna gelindiğinde Ahmed b. Hanbel'in zindanda kırbaçlanarak öldürüldüğü haberi etrafa yayılmış, bunun üzerine halk sarayın önünde toplanmaya başlamıştı. Halkın, sarayın önünde toplandığını gören Mu'tasım, büyük bir fitnenin kopmasından korkarak onu serbest bırakmıştır.
Yine denildiğine göre Hz. Peygamber, Kur'ân kıraâtıyla meşhur olan Abdullah b. Mes'ud'dan kendisine Kur'ân okuma sını istemiş o da: "Kur'ân sana nâzil oluyor, ben mi sana oku yayım?" deyince Resûlullah (sav): "Evet ben Kur'ân'ı başkasından dinlemeyi severim" buyurmuştur. Bunun üzerine İbn Mes'ud Nisa Suresini okumaya başlamış, kırk birinci âyete gelince, Rasûlullah (sav) İbn Mes'ûd'un okumasını kesmiş ve o sırada mübarek gözlerinden yaşlar boşanıvermiştir. (Ahmed b.Hanbel, el müsade, I, 374, 390, 433.
Sayfa 119Kitabı okudu
(1) İbnü'l-Esîr'e göre halku'l-Kur'ân fikri yahudi kaynaklıdır. Çünkü Tevrât'ın yaratılmışlığını söz konusu ederek bu fikri ilk olarak ortaya atan kişi yahudi asıllı Lebîd b. Asam'dır.
Sayfa 241 - M.Ü. İLAHİYAT FAKÜLTESİ VAKFI YAYINLARIKitabı okudu
Kaynakların bildirdiğine göre Hz. Peygamber'in çağırdığı kâtip yazma işini bitirince, Resûlullah (sav) ona yazdığını yüksek sesle okumasını emrediyor; şayet kâtip eksiklik, fazlalık veya yanlışlık yapmışsa onu tashih etmiş oluyordu. Nitekim Zeyd b. Sâbit bu hususu bize şu sözüyle anlatmaktadır: "Resûlullah (sav) bana vahiy yazdırıyor ve bitirince de yazdığım vahyi okutturuyordu. Eğer herhangi bir yanlış veya noksan bulursa, bunu hemen düzelttiriyordu. Ben de ancak ondan sonra kalkıp söz konusu vahyi insanlara bildiriyordum."¹³²
132 el-Heysemî, Mecme'z-zevâid, Beyrut 1967, I, 152; VIII, 257.
Sayfa 141 - M.Ü. İLAHİYAT FAKÜLTESİ VAKFI YAYINLARIKitabı okudu
Şurası muhakkak ki o dönemde Kur'ân'ın ezberlenmesi ve muhafazası için hafıza, yazıdan daha pratik ve güvenilir bir yol olarak kabul ediliyordu. Çünkü tebliğe muhatap olan Arap toplumu ümmî olmakla birlikte, kuvvetli hafızaya sahipti. Bazı rivâyetlerden öğrendiğimize göre Araplar binlerce beyitlik şiirler ezberliyorlar, nesepleriyle ilgili bilgileri hâfızalarında tutuyor ve okuyorlardı²⁰. O dönemde hafızaya çok güvenilmesinden dolayıdır ki İbnu'l-Cezeri (ö. 833/1429) "Kur'ân'ın naklinde itimat, Mushafların yazısına değil, hâfızalarda yer alan metinleredir" demiştir.²¹
20 es-Sâbûnî, et-Tibyân fî ulûmi'l-Kur'ân, Mekke 1390/1970, s. 46; Doğrul, Ömer Rıza, Kur'an Nedir?, Ankara 1967, s. 43.
21 ez-Zerkânî, Menâhil, I, 242.
Sayfa 116 - M.Ü. İLAHİYAT FAKÜLTESİ VAKFI YAYINLARIKitabı okudu