Levinas Okumaları
Robert BernasconiSözler ve Alıntılar
Öteki ile ilişkideki sorumluluk hiçbir zaman tamamlanamayan bir sorumluluktur.
Bu bağlamda Levinas’ın koşulsuz sorumluluk fikri ev sahibi ile misafir ilişkisini tersine çeviren koşulsuz misafirperverlik deneyimi ortaya çıkarır. Bu koşulsuz misafirperverlik deneyimi, Levinas’a göre yabancıyı evinde ağırlamakla mülksüzleşmeyi tecrübe etmek ve kendini kökünden sökülmüş olarak bulmaktır.
Ben, etik ilişkide, başkasıyla, kendi ihtiyaçlarından ayrı olan bir arzuda karşılaşır.
Etik ilişkide ben başkasına, ihtiyacı olduğu için değil; onun ihtiyaçlarını karşılamak için yaklaşır. İhtiyacın söz konusu olmadığı arzu, başkasının ihtiyaçlarına yönelmiş bir arzudur.
Levinas’ın etiği, ödev, hak gibi kendilikte kaynağını bulan kavramlardan ziyade, direkt olarak ötekiden gelen talepleri duyabilme üzerinedir.
Ona göre etik, sorulara cevaplar bulan değil, soru sorandır; tıpkı ötekinin sürekli ben’i sorguya çekmesi gibi, bu yönüyle yargıdan ziyade şüpheyle ilişkilidir.
Etiğin görevi, vicdanı rahatlatmak değil, tersine rahatsız etmek olmalıdır.
Başka ifadeyle hedeflenmesi gereken; “yerine getirilmesi gücümüz dahilinde olan şeyleri talep eden ve özneyi tüm sorumluluklarını yerine getirmekten doğacak doyumu hedeflemeye davet eden” bir etik değildir.
Levinas düşüncesinde, yüz yüze ilişkide ötekinin yüzüne karşı bir sorumluluk taşıdığımızı hatırlayalım. Ama Levinas dünyanın iki kişiden ibaret olmadığının farkındadır ve bu nedenle diğer ötekilerden yani üçüncü taraftan söz etmiştir.
Peki üçüncü taraf yüz yüze ilişkide nereye denk gelir?
Levinas felsefesi için ben-öteki ilişkisinde üçüncü taraf vazgeçilmez bir unsur olmakla birlikte Levinas bu kavramını farklı yazılarında birbirinden farklı anlama gelecek şekilde kullanmıştır.
Tümlük ve Sonsuzluk’ta Levinas’ın üçüncü tarafı, ben-öteki ilişkisine “dışarıdan bakan bir gözün imkansızlığı” veya ötekinin yüzünde gördüğüm “tüm insanlık” anlamına gelecek şekilde kullanır.