Sayılara dikkat edin. Alman devleti yaklaşık altı milyon Yahudi' yi öldürdü. Günde 100 kişiden hesabetsek yaklaşık 200 yıl sürerdi bu. Kitle terörü yanlış bir psikoloj ik temele, şiddetli heyecana dayanır. İnsanlar öfkelendirilebilir, ama öfke 200 yıl sürdürülemez. Heyecanların ve dayandığı biyolojik temelin doğal bir süresi vardır; Şehvet ve hatta kana susamışlık bile sonunda doyar. Üstelik, kitlesel heyecanların maymun iştahlılığı ünlüdür, çabucak dönebilir. Linç eden bir gruba güven olmaz, bazen -örneğin bir çocuğun ıstırabıyla sempatiyle hareket edebilir. Bir "ırkın" kökünü kazımada ise çocukları öldürmek şarttır.
O güne dek, facia - yalnızca görünürde beklenmedik durumların bu hayret verici raslantısına bir ad vermek gerekir çünkü - sessizce, görünürde zararsız aşamalarla, yavaş yavaş sızıp gelmişti. .. Ama geçmişe bakıp da her şeyi geriye doğru incelediğimizde, belirtilerin çoğalmasının yalnızca rastlantıya bağlı değil de, deyim yerindeyse, yeryüzüne birdenbire çıkmadan önce kabaran ve gürleşen bir yeraltı suyu gibi henüz hala gizli bir güçle yüklü olduğu açıkça görülüyordu; gereken yalnızca geçmişe, o ilk uğursuz belirtinin ortaya çıktığı zamana dönmek ve onun karşı konulmaz yükselişinin grafiğini, klinik tablosunu çizmekti.
Sayfa 115 - Juan Goytisolo, Savaş Sonrası ManzaralarıKitabı okudu