Nizamülmülk
Hakan AydoğanNizamülmülk Gönderileri
Nizamülmülk kitaplarını, Nizamülmülk sözleri ve alıntılarını, Nizamülmülk yazarlarını, Nizamülmülk yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.Fedailerin bu cesur ve sadık tavrına anlam verilememesi bu konuda birçok senaryonun uydurulmasına sebep olmuştur. En çok uydurulanlardan biri fedailere uyuşturucu kullandırtıldığı, diğeriyse Alamut'ta cennetin bir benzerinin oluşturulup hurilerle doldurulduğu ve fedailerin bununla kandırıldığıydı. Ancak bunlar hakkında hiçbir kanıt ortaya konulamadı ve uydurma olduğu zamanla anlaşıldı.
Haşhaşin
Siyasi cinayetler genelde önemli konumda bulunan tanınmış kişilere karşı ve kalabalık ortamda işleniyordu. Seçilmiş fedai öldürülecek olan kişinin yakınına kadar sokuluyor ve Hasan Sabbah lehinde bir slogan atarak hançerini saplıyordu. Olayin ardından kaçma girişiminde bulunmuyor ve korumalar tarafından linç ediliyordu. Uzmanlar bunu Haşhaşilerin eylemlerine ayinsel bir hava katmak ve insanları korkutma, etkileme amacıyla bu şekilde yaptığını düşünmektedirler.
"Ey Sultanü'l-alem, ben bir ihtiyar adamım. Eğer beni mezada verirsen bana kimse on dinardan fazla kıymet vermez. Seni de mezada versek 100 dinardan fazla etmezsin. Allah sana ve bana kullarından hiç kimseye nasip olmayan lütuf ve ihsanda bulunmuştur. Buna mukabil Allah'ın dinini ihyaya çalışan, onun aziz kitabının hamisi bulunanlara yılda 300 bin dinar sarf etsek çok mudur? Sen her yıl askerlere bunun iki mislini sarf ediyorsun. Halbuki bunların en kuvvetlisi ve nişancısının attığı ok bir milden ileri gitmez. Bunlar ellerinde bulunan kılıçları ile yalnız kendi yakınında bulunan kimseleri öldürebilirler. Ben ise sarf ettiğim bu para ile öyle bir ordu teçhiz ediyorum ki onların duaları ok gibi ta arşa kadar gider ve Allah'a vasıl olmak için ona hiçbir şey mani olmaz."
Terken Hatun halifenin itirazı ve Nizamülmülk'ün dostu olan Gazali'nin karşı fetvasına rağmen (veliahdın çocuk olması nedeniyle) oğlu adına hutbe okutmaya muvaffak olmuştur. Bunu Abbasi halifesi oğlunun Terken Hatun tarafından İsfahan'dan Bağdat'a geri yollanması üzerine kabul etmiştir. Oğlu adına hutbe okunması demek oğlunun egemen bir hükümdar olmasının kabulü anlamına geliyordu.
Tarih...
Nizamülmülk'ün vefatından kısa bir süre sonra Sultan Melikşah şüpheli bir şekilde vefat etmiştir. Ölümünün müsebbibinin Terken Hatun olduğu ileri sürülmüştür. Terken Hatun'un küçük oğlu Mahmut'un veliaht olmasını istediği biliniyordu. Fakat muhtemelen kocası Sultan Melikşah aynı görüşte değildi (Bezer). Kocasının ölümünü bir süre gizleyen Terken Hatun bu sürede İsfahan'daki elini, kendisine sadık olan ordularla, güçlendirmiş ve Nizamülmülk'ün kliğine bağlı son kalıntılara karşı askeri bir harekât yapmıştır (Duran-Guedy). Büyük vaatler vererek ve büyük paralar harcayarak Terken Hatun Selçuklu bürokrat ve kumandanlarının bir kısmının oğlunu desteklemesini sağlamıştır (Kitapçı).
Nizamülmülk'ün insanları bilgisine göre ödüllendirdiğinden bahsedilmektedir. Her ne zaman bir "din, ilim ve erdem insanı" bulsa, onları koruması altına alarak bu ilim adamları için medreseler ve bu medrese için vakıf ve bir de kütüphaneler kurardı.