Tüm çağdaş romanlarda olduğu gibi, Pascııal Dııarte romanında da bir dizi eski varsayım ele alı nır ve bunlardan yola çıkılır. Gizemlerini ve tarihsel gelenek lerinin içyüzünü (burnumuzun dibindeki gelenekler daha da bulanıktır ve daha güç anlaşılır) bilmeyenler için, bu varsa yımlar, romanı, kapalı bir kutu değilse bile içinden çıkılmaz bir şey yapabilir. Pascııal Dııarte ve Ailesi, yazarının, yani bendenizin sözleriyle bitmez, çağımızın başka nice romanları gibi sondan bir önceki alıcısına -okuyucuya - uzanır (son ve kaçınılmaz adresiyse, unutulup gitmektir). Birinci Avrupa sa vaşından beri, her romanın kendine özgü dünyasına girebil mek için, okuyucunun bazen pek ufak bir kazanç karşılığın da, belirli ve çoğunlukla oldukça büyük bir çaba harcaması gerekmektedir. Üstelik, girmeye çalıştığı bu kaçıcı dünyada, pusulanın ibresi çoğu zaman kuzeyi değil, yeni ve adsız bir yönü gösterir.