Monod, bir bilim adamı olarak, moleküler biyolojinin ulaştığı noktada elde edilen bilimsel verilerin insanlık tarihinin binlerce yıllık inanç geleneğine, felsefe sistemlerinin evren tasarımlarına hiç de uymadığını ileri sürer. Evrende yaşamın bir amaç doğrultusunda başlamış/başlatılmış olmasının, tarihin ve evrimin bir hedefe yönelmiş akışının olanaksızlığını, kimi felsefi, siyasi (marksist) kuramların bilimi kavrayış biçimi olan diyalektik materyalizmin açmazlarını birer birer ortaya koyan Monod, her düşünce sisteminin ileri sürdüğü evren tasarımının aslında aynı sonuçları doğuran iki farklı kaynaktan beslendiğini gösterir. Kendi tezi ise, hücrenin en küçük biriminden başlayarak yaşamın kökeni ve evrim sürecinin rastlantısal olduğudur.
1970 yılında ilk yayınlandığında bilim dışı çevrelerin şiddetli tepkisiyle karşılaşan bu kitap, belki de günümüze kadar bilim ile din ve düşünce dünyası arasındaki uçurumu dile getiren en sarsıcı yapıtlardan biri. Bir bilim adamının felsefi düzeyde bir denemesi olan "Rastlantı ve Zorunluluk" gerek siyasal ve düşünse gerek dini açıdan çok kolay görmezlikten gelinebilecek bir yapıt! Tam 17 dile çevrilmiş olmasına rağmen..
