Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük
Celal BeydiliÖne Çıkan Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük Gönderileri
Öne Çıkan Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük kitaplarını, öne çıkan Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük sözleri ve alıntılarını, öne çıkan Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük yazarlarını, öne çıkan Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
Türk mitolojisi: AK KARA
man olacağını bilmek. insanoğlunun bilgisi dışındadır. "O saat hakkında, 'ne zaman kopacaktır?' diye. senden soruyorlar. De ki: Onun
haberi Rabbimdedir. Onu zamanı geldiğinde, sadece o yapacaktır."
(Kuran: El Araf Suresi 187. Ayet)
islam alimleri, birkaç zaman devresinden bahsederler. Bu devreler içerisinde, hicretten kıyamete kadar devam edecek olan bir devre vardır. Bu sonuncu devreye, "ahır zaman" denilebilir. Bu devre
kıyamete kadar sürecektir. Kıyametin ise ne zaman kopacağı bilinmemektedir. Kıyametin kopacağı an. Kuran da "saat" sözcüğüyle
irade edilmiş, bu saatin hiç kimse tarafından bilinemeyeceği anlatılmıştır. Son peygamber olduğu için de Hz. Muhammed'e, "Ahır
Zaman Peygamberi" denilmiştir.
Büyüklerin olduğu yerde, küçüklerin konuşması, zinanın çoğalması ve buna benzer geleneksel Türk ahlak anlayışına aykın olan ne
varsa ahır zaman işareti gibi görülmüştür. Bu bakımdan, Oguzname'deki sözler, ahır zaman işaretlerine Örnek gösterilebilir: "Atalar
dururken, oğullann konuşması, analar dururken kızlann konuşması...", "kadınla erkeğin aynı giysiyi giymesi." Böyle bakıldığında, eski Türkler, diğer dinlerde olduğu gibi. kıyameti ve dünyanın sonunu; fakirliğin çoğalması, doğal felaketlerin artması, göğün yanlıp
parçalanması, depremlerin çoğalması, denizlerin kaynayıp birbirine
kanşması ve benzeri şekillerde görmemişler, (bak: Dünyanın sonu)
Türk mitolojisi: ALAZLAMA
Sözlüğü'nde, "Alay", güneşe bağlı bir şeymiş gibi, "gür ışık saçan"
anlamında kullanılmıştır.
V. Radlov'un, 'Türk Toplulukları Halk Edebiyatı Omekleri'nin 1.
cildinin alfabetik sıralamasını yapan, N. Katanov, "Alay, kan alay"
bölümünün karşısına şöyle bir not düşmüştür: "Ruh, Altay'ı himaye
eden ruh, Altay'ı koruyan ruh.'"
"Alay"daki "Al" kısmına gelince; sözün, "yurt koruyucusu" anlamıyla bağlılık taşıdığı dikkate alınarak, buradaki "Afin, "Al Anası",
"Al Kansı", "Albastı" "Almaş", "albız" ve benzeri adlarla bilinen mitolojik variıklann adlanndaki "Al" ile aynı kökten olduğu bellidir. Bu
bakımdan Yakut metinlerinde karşılaşılan ve ülkenin koruyucu ruhu
olan, "Alıy Darhan Hatun" adlı varlığın adındaki "Al" kökü de dikkat çekicidir.
HAL ANASI
şında. hak sofizminin de kaynağını oluşturan Şamanizmİn izleri açık
bir şekilde görünüyor. Şamanizm temeli üzerine oluştuğu için, aşk
destanlannın kahramanı olan "hak âşığı" motifiyle şaman arasında
açık bir şeklide görünen bir yakınlık var. Sûfilik sırf bu yakınlık üzerine kurulur. Bu sûfilik katı, "hak âşıgf nın taşıdığı adlarda bile kendini
bulur, (bak: Buta; Şaman Azan; Vergi)
ABIYAŞ KAN: Altay uygarlığı çevresinde yaşayan bir gaip Türk halkının mitolojik metinlerinde, kâinatın yaratıası sayılan Ülgen'e verilen adlardan biri. (bak: Ülgen)
ABZAR İYASE: Kazan Tatarlannın inançlarına göre. ahırlarda, evin
avlusunda veya bahçesinde yaşadığına inanılan bir ruhtur.
HETONİK VARLIKLAR: Yunan dilindeki "Hteonos" sözünden gelir.
Bu gruptaki mitolojik varlıklann, yerin veya suyun hayat verici gücü,
bolluk gücü ile birlikte aynı zamanda ölüm getiren yeraltı güçlerle
de bağlılığını bildirir. Bu anlamda şeytanî varlıklar, topraktan yaratılmış, yerin dibinde, mağaralarda ve kuyularda yaşayan