Hemen şunu hatırlatalım ki Sultan ll. Abdülhamid cidden ender zekaya sahibi, müthiş kültür sahibi bir insandı ve kimyevi formüllerden, fiziki olaylardan, sosyal tercihlerden o sırada dünyada tartışma konusu olanlardan bilmediği duymadığı yoktu. Meşhur Sherlock Holmes'ün çözdüğü esrarengiz polisiye vakaları yazmakla şöhret bulmuş Arthur Conan Doyle ile mektuplaştığı rivayetleri olup, elli yıl evveli yetmiş yaşını sürdürenlerince, bazı vakalardaki tutarsızlıklarınj büyük bir nezaketle yazara hatırlattığı da söylenirdi.
Bu kitabı okurken bazen deprosyana girdim bazende agladim hatta kufrettigim zamanlar oldu.. koca bir cinari devirmek için bir avuç serserinin hainin yani ittihat ve terakki partisi adı altında kurulan ve kuruluş vazifesi büyük devlet adamı ve siyaset dehasi ve evliya abdülhamit han ı yanlizlastirip itibarsizlastirma adıyla başlatılan sonu darbe ile biten masonik örgütün ihaneti. Paramparça edilen vatan... acilar içinde yok edilen dünya huzuru... fakirlestirilen halk.. dahası yok edilen bir ordu.. peşkeş çekilen koca topraklar..daha ne diyeyim... yazar büyük bir nezaketle anlatmış ihaneti..
Dikkat spoiler içerir.
Osmanlı'nın son döneminde uzun yıllar padişahlık yapmış olan 2. Abdülhamid dönemine ait önemli ipuçları veren bir tarihi eser. Öncelikle çık samimi davrandığı Müşir Deli Fuad Paşa'nın çeşitli jurnaller sebebiyle gözden düşmesi ve sürgün edilmesi anlatılırken sonrasında ilk Meşrutiyetin kuruluşu ve adım adım 93 harbine gidiş anlatılıyor. Mithat Paşa'nın kendini adım adım sürgüne göndermesi, 5. Murat'ın annesi Şevkefza kadının tekrar Valide Sultan olabilmek için yaptıkları, Ali Suavi ve Maksudiye Hanı olayları detaylı bir şekilde anlatılıyor. Sonrasında Said Paşa ile olan ilişkileri, Fehim Paşa, Ahmet Celaleddin Paşa gibi hafiye teşkilatının önemli isimleri, Hacı Mahmud Efendi gibi kendisinin nezdinde büyük itibar sahibi isimler de anlatılıyor. Bu bilgiler verilirken hem lehte hem de aleyhteki kaynaklar kullanılıyor. Keyifle bir solukta okunan bir kitap.