Demokrasiyi zorbalık izleyecektir. Nasıl ki oligarşi doymak bilmeyen zenginlik tutkusu sonucu yıkıldıysa, demokrasiyi yıkan da özgürlük olacaktır. Herkesin her dilediğini yapabildiği bir yerde kısa bir süre sonra hiçbir düzenin kalmadığı görülür. Halk bu kargaşada birini tutup başa getirir... Zaten der Platon, halkın birini tutup başa getirmesi eski adetidir. İşte halkın tuttuğu bu koruyucu ZORBA olacaktır. ZORBA, halkı sürekli boyunduruk altında tutabilmek için dış düşmanlarla uğraşır ve savaşır, VERGİLERLE YOKSULLAŞAN HALK başkaldırıp zorbaya karşı ayaklanamazlar. ZORBANIN ELEŞTİRİYE TAHAMMÜLÜ YOKTUR; ETRAFINDA BİR TEK DEĞERLİ İNSAN BIRAKMAZ. Böylece halk köleliğin en ağırını, efendilerin en BELALISINI getirmiş olur.
Sayfa 35Kitabı okudu
Hayatın amacı mutluluktur, mutlu olabilmek için de kişi kendini tanımalı, kendisi ile uyum halinde olmalı, kendisini neyin mutlu ve neyin mutsuz edeceğini bilmelidir. Gerçek mutluluğa kişi ölçülü hareket ederek ve kendine hakim olarak ulaşabilir.
Bir de yönetici yasaları kötü uygularsa, kendine engel olmak isteyeni vatana ihanetle suçlar ve onları ortadan kaldırmaya yoluna giderse, Özgürlükleri çiğner, cezalandırma yetkisini kötüye kullanırsa; varlık ve kuruluş amacına ters düşmüş sayılır.
¬ LOCKE, a.g.e. , chap. XVIII, § X.
Bununla birlikte, bazı kişilerin hırs ve tutkuları sonucu toplumları karışıklıklara sürükledikleri de görülür, ancak adil ve meşru bir yönetimin devrilmesine neden olanlar en büyük suçu işlemiş sayılırlar ve doğacak tüm felaketlerden sorumlu olurlar; böyle bir suçu işleyen kişiler insanlığın ve halkın düşmanıdırlar ve cezalandırılmaları gerekir.
¬ LOCKE, a.g.e. , chap. XVIII, § XX.
Yasama iktidarı kendisine tanınan yetki alanını aşarsa yani, kişilerin sahip oldukları değerlere el koymaya kalkışırsa, toplumun siyasal düzene geçerken kendinde sakladığı doğal haklarını -hayat hakkını, mülkiyet hakkını, özgürlüklerini- çiğnerse, toplumu köle durumuna sokma hevesine kapılırsa, kısaca kuruluş ve varlık amaçlarına ters düşerse, toplum ile savaş haline girmiş olur ve halkın, iktidara itaat borcu sona erer.
¬ LOCKE, a.g.e. , chap. XVIII, §X.
İyi bir demokraside herkes zorunlu ihtiyaçlarını karşılayabilecek durumda olmalıdır.
¬ MONTESQUİEU, a.g.e. , L.V. , chap. 6, s. 281.
Demokraside emir veren de emirlere boyun eğen de eşittir. Eşitlik kimseden emir almamak değil, fakat kendisiyle eşit sayılandan emir almaktır.
¬ MONTESQUİEU, a.g.e., L. VIII, chap. 3, s. 352.
Bir devlette yasama ve yürütme iktidarları bir elde toplanırsa orada özgürlük olmaz, yargı da, yasama ve yürütmeden ayrılmamışsa yine özgürlük olmaz.
Üç iktidar tek elde toplanırsa, bu ister bir kişi, ister soylular, ister halk olsun her şey bitmiştir.
¬MONTESQUİEU, a.g.e. , L. XI, chap. 6, s. 397.
... bunlar devlet içinde devlet gibidir,
"İmperium in imperio".