Acı yaşanmalıdır. Ağrı giderici düzeyde de olsa, gerçeklik ilkesini daha açık ve net yaşamak için avuntuya, yanılsamaya yer verilmemelidir. Gerçeklik ilkesinin yanında, morfinle bile avuntu olmamalıdır. O zaman yanılsamalardan ne denli uzaklaşıldığı belki biraz daha açık anlaşılabilir.
Kültürel ilerleme için ödediğimiz bedelin suçluluk duygusunu artırması nedeniyle, mutluluktan çok şey kaybettiğimiz görülmektedir. Bu durum insanlara öylesine yerleşmiştir ki, suçluluk duygusu yerine artık suçluluk bilincinden söz edilmeye başlanmıştır.
Batıl inançlı ve nevrotik insan -tıpkı animist düşünme tarzı içindeki insan gibi- kendi inançlarını güçlendirmek için düşünceleriyle dış gerçekleri, olguları dünyayı değiştirebileceğinin yanılsaması içindedir. Batıl inançlılar ve nevrotikler bu yanılsamaya inanırlar ve bu yoldan, ussal düşünceye karşı batıl inançlarını çoğaltmaya, yoğunlaştırmaya çalışırlar.
Freud'a göre, psikanaliz yöntemi yardımıyla, insanın gizli eğilimlerini inceleyen kişi, batıl inançlar içinde ortaya çıkan bilinçdışı motiflerin niteliği hakkında da oldukça fazla şey öğrenecektir. Batıl inançların kökeninin, baskı altına alınmış olan düşmanca ve acımasız nitelikteki eğilimlerde bulunması, olayı en kesin biçimiyle, genellikle çok zeki olan zorlama fikirlerden ve saplantılardan yakman nevrozlularda görülür. Batıl inanç, her şeyden önce bir kötülük bekleyişi anlamı taşır. Başkaları için her zaman kötü şeyler dilemiş, fakat terbiyesi/vicdan etkisiyle bu dileklerini bilinçdışına itmeyi başarmış bir kimse, bilinçdışındaki kötülüğü nedeniyle, ceza olarak başına bir felaket geleceği korkusunu, yaşamı boyunca duymaya özellikle eğilimli olacaktır.
"Her kim ki bilim ve sanat haizdir,dindar da olabilir; bu ikisine de haiz olmayan,ancak dindar olur"
Goethe
"Ich will lieber in Qualen denken als nicht klar denken können"