Wilhelm Dilthey
Salt akıl, bilgiyi elde etmede yetersizdir. İnsan, her zaman düşünme, hissetme ve anlamanın birlikteliğini ifade eden bir totaliteyle dış dünyaya bakar.
‘Doğayı açıklarız; insanı ise, anlamamız gerekmektedir.
Wilhelm Dilthey
Wilhelm Dilthey ve Hermeneutik
"Dilthey, [toplumsal gerçekliği inceleyen tüm bilimleri kapsayan] tin bilimlerinin yöntemi söz konusunu olduğunda, bilinen anlamdaki bilimsel yöntemde genellikle tekil olaylardan genellemelere gitme durumunun esas olduğunu, fakat bir bilimsel yöntemin tekilde kalmasıyla da tekilden tekile gitmesiyle de açıklama yapılabileceğini söylemiştir. Hatta ona göre böyle bir yöntem, genelleştirici bilimsel yöntemden daha açıklayıcı olabilir. Çünkü ayrımları, dereceleri, benzerlikleri, yakınlıkları, tipleri ele alan bu yöntem, yalnızca genel benzerlikleri ele alan yönteme göre daha detaylı ve farklı yönleri de ele alan bir açıklama yapabilecektir. Bu yöntem, bireylerin tekilliklerinden yola çıkarak, bu tekilliklerin karşılaştırılmalarıyla kapsamı giderek genişletmektedir."
M. Hanifi Macit & Alper İplikçi, Tarih Felsefesi
Wilhelm Dilthey ve Hermeneutik
"Alman Tarih Okulu'nun, tarih bilimini ilk kez metafiziğin ve doğa bilimlerinin boyunduruğundan kurtardığını savunan Dilthey, beşeri bilimler ve doğa bilimleri arasında bir ayrım yapmıştır. Bu ayrımdan hareketle tarih felsefesi yaklaşımlarındaki genel yasalılık durumu eleştirilmiştir. Maddeci gelenek ve idealist gelenek, belli bir tarih felsefesi yaklaşımı ortaya koyarken, tüm tarihsel süreci tinsel ilerleme ya da maddeci ilerleme olarak ele almıştır. Birbirinin karşıtı olan bu iki geleneğin en temel ortak noktası, genel insanlık tarihini metafiziksel ya da doğal bir genel yasayla açıklamaya çalışmaktır. Bir diğer ortak nokta ise tarihsel alanda ilerlemenin olduğu kabulüdür. Dilthey, özellikle tarihsel alan içerisinde ilerleme gibi genel bir kapsayacı yasanın bulunamayacağını öne sürmüştür. Dilthey, tarih alanının, toplumsal durumların tüm tarihi kapsayan bir ide yoluyla açıklanma çabasının yanlış bir yönelim olduğunu ifade etmiştir. Tam aksine tarihsel alana somut olarak yönelmek gerekmektedir. Tekil tarih olayları ve dönemleri kendi tekillikleri içerisinde ele alınmalıdır. Çünkü tekil olaylar, kendi bulundukları dönem içerisinde kendi anlamlarını ve değerlerini taşımaktadırlar. Bu bağlamda, genel bir tarihsel ide elde edilemeyeceği için tüm tarihin bir ilerleme içerisinde olduğunu söylemek de olanaksızdır. Bu nedenle Dilthey ve Alman Tarih Okulu, Aydınlanmanının ilerleme düşüncesine de karşı çıkmıştır."
M. Hanifi Macit & Alper İplikçi, Tarih Felsefesi
Wilhelm Dilthey Kimdir? (1863-1936)
Felsefe, tarih ve insan bilimleri üzerine olan muhtelif yazılarında, Wilhelm Dilthey, hem tarihselcilik ve hem de hayat felsefesinden muhtelif öğeleri, doğa bilimlerinin başarılarına duyulan takdirle birleştirir. Tarihselcilik ve hayat felsefesi, tarihin insan hayatını anlamada anahtar olduğu inancında bir araya gelir. İnsan bireyleri ve toplumları yalnızca tarihsel olarak anlaşılabilir, dolayısıyla tarih araştırmasıyla bu araştırmaya özgü olan yöntemler büyük bir önem taşımak durumundadır. Tıpkı hayat filozofları gibi, Dilthey de, pozitivistin doğa bilimlerinin yöntemlerini insan hayatına ilişkin araştırma ve anlamaya uygulama girişiminin insan var oluşunun özsel yönlerini kaçınılmaz olarak göz ardı ettiğini ya da çarpıttığını düşünür. Bununla birlikte, bilimsel aklın mekanistik ve şeyleştirici sonuçlarına, Romantikler ve hayat filozofları tarafından yöneltilen eleştiri de kolaylıkla, salt öznel ve son çözümlemede boş bir protestoya dönüşebilir. Tutku ve iradenin kutsanması potansiyel olarak tehlikeli bir irrasyonalizmi bile teşvik edebilir.
Aynı şekilde, Hegelci aklın spekülatif idealizmi, pozitivizmin indirgeyici rasyonalizmine karşıt dahi olsa, dogmatik, ve son çözümlemede de savunulamaz bir yaklaşımdır. Hatta, Alman idealizminin daha az rasyonel olan varyantlarında bile, iradenin ilahlaştırılması romantizme ilham veren irrasyonel eğilimlere benzer eğilimleri harekete geçirebilir.