Güvercin Gerdanlığı, Endülüs düşüncesi ve edebiyatı için bir fikir edinme bakımından iyi bir örnektir. Psikoloji alanında, gözlem ve anıları değerlendirmesi yönünden de dikkati çeken bu eser, aynı zamanda İslam uygarlığının ve varyasyonlarından biri olan Endülüs medeniyetinin ilgi konuları hakkında bizi aydınlatmakta; yanlışları ve doğruları, ölçülülük ve aşırılıklar zemininde ipuçları arayacaklara ışık tutucu bir deneme özelliğini taşımakta; aynı uygarlığın yükselme ve batış sebeplerini araştırmak için düşüncelere çıkış noktası çağrışımları sunmaktadır.
Güvercin Gerdanlığı, güvercinlerin boynunda bulunan halka biçimindeki tüyler, klasik İslam edebiyatında, boyna geçen ve ölünceye kadar çıkmayan 'aşk zinciri' sembolü olarak birçok şair tarafından kullanılmıştır.
Sevginin sebebi güzelliktir. Çünkü güzellik, bizatihi sevilen şeydir. Sevgi üç mertebe üzeredir:
Aşk muhabbette ifrattır, yahut müfrit, çok fazla, aşırı muhabbettir. Bazıları demiştir ki, akıl ile idare edilen sevgide hiçbir hayır yoktur. Heva, hoşlanmak, garaz, arzulamak, meyl, gönül kaptırmak ancak bir aşk hareketinden olur.
Aşktır vasıta-i vuslat-ı yar
Aşktır rabıta-i kurb-ı Nigâr
Noktası bir kitabdır aşkın
Zerresi âftabdır aşkın
Garkolur katresinde kevn ü mekan
Gizlenür zerresinde her dü cihan.
Nefse galebe için yegane vasıta aşktır. Nasıl ki, tecelliye sebeb de aşk olmuştur. Bizi ancak aşk hakka kuvuşturabilir. Hakiki aşk insan ruhunun ruh-ı mutlak olan Allah'a karşı bir iştiyakıdır.
“Dayan! Suyun önüne de koca kayalar çıkar ama
Akar kendi yatağını bulup eninde sonunda”
“Aldığın bir tek yudum susuz kaldıktan sonra
Daha lezzetlidir bin yudumdan normalde içtiğin”
“Nice tokluğun ödülü olan açlık var
Ve nice kıtlıktan sonra bolluk var”
"İnsanların kusurlarını en çok dillendirip büyütenler , kendi yaşayışlarında o kusurları en çok işleyenlerdir."
İbn Hazm
