31 Mart'ta Şeyh Sait'in karargâhın kurduğu Hani düştü. 1 Nisan'da Silvan ve Lice geri alındı. 2 Nisan'da Hükümet kuvvetleriyle asiler arasında ciddi bir savaş patlak verdi. Uçaklar da savaşa katılınca Şeyh Sait'in adamları dağlık bölgeye sığı nıp kendilerini orada savunmaya başladılar. Kaçamayanlar teslim oluyorlardı. Panik kendini göstermişti. Bölgede kar yağıyor, yaman bir soğuk hüküm sürüyordu. Asiler gerçi iklime alışıktılar ama, dağlarda.mukavemet göstermek kolay olmu yordu.
Sayfa 107Kitabı okuyor
Şeyh Sait İsyanı ile TCF'nin bağlantısı:
Martın sonunda, Ankara İstiklâl Mahkemesi nihayet TCF'ye doğrudan doğruya el attı. Bu iki şekilde oldu. Vaktiyle Rauf Bey bir silah kaçakçılığı olayını duymuş, bunu Başbakan Fethi Bey'e bildirmişti. Ankara İstiklâl Mahkemesi Rauf Bey'den tamamlayıcı bilgi istedi. Bazı tevkifler yaptı. Fakat asıl, İstanbul'da, partinin daha tanınmış isimlerini bir ihbar üzerine sorguya çekti. Bunların başında, TCF'nin İstanbul merkezi Genel Sekreteri Kara Vasıf Bey vardı. İhbara nazaran Kara Vasıf Bey şöyle demişti:
"- Mustafa Kemal Paşa'yı istiyorsanız. Halk Fırkası'na gidiniz. Halifeyi istiyorsanız bizim fırkamıza geliniz!"
Sayfa 105Kitabı okuyor
Diyarbakır'ın yarısı o gece evinde değil, dışarda yatıyordu. Bir efsane şehirde dolaştırılmıştı: Şeyh Sait asılırken zelzele olacaktı. İdam sahasındaki halkın içinden bir alkış daha kopdu. Bir kadın bağırdı:
" - Hani, alçağın kerameti? İpi bile kopmadı.." Diyarbakır'ın üzerine yeni bir gün doğuyordu. Türkiye'nin üzerine yeni bir gün doğuyordu. Gericiliğin başı ezilmişti 1925'te, ama onu hortlatma çabalarının sonu gelmiş miydi ki?
“Muhalif fırkanın programı nifakla doludur.”
Şeyhler arasında;
en büyük hır-gür konuları Türklük ile Kürtlük ve Alevilik ile Sünnilik davalarıydı.
Erzurum, Bitlis, Muş ve Siirt mıntıkalarındaki bütün aşiretler hükümetle birdi.
Şeyh sait isyanı hakkında Mustafa Kemal'in sözleri;
- Milletin elinden tutmaya lüzum vardır. İnkılabı, başlayan tamamlayacaktır.
Gazi, kendisinden biraz genç arkadaşlarının hepsine "çocuk" demek âdetindeydi. Bu hem bir sevgi, hem de bir şefkat ifadesiydi.
Halkın fakirliğinin cahillikten olması..
Halk yalnız fakir değil, cahildi de.. Şeyhlik müessesesi bütün kudretiyle egemen idi. Cumhuriyetin tek mevcudiyetini köy ve civarındaki jandarmalar teşkil ediyordu. Onların da çoğu yerliydi. Çok kimse, padişahlığın kalktığının dahi farkında olmaktan uzaktı. Oysa Piran, il merkezine ancak 32 kilometre mesafedeydi. Ama 32 kilometre, yeni bir dünyanın başlangıç hududu olmaya yetiyordu.
Doğuda, şeyhler tekkelerinde oturan, müritlerinin getirdikleri hediyelerle geçinen yaşlı başlı kimseler değildi.
Şeyhler ata binen, silah ve kılıç kullanmakta usta, vuruşkan, gözüpek derebeylerdi.