"İsmet İnönü Cumhurbaşkanı olduğu zaman bunu müspet karşılayanlardan biri de bendim. O sıralarda yabancı basından bizim gazetelere aktarılan bazı haberlerde Türk Devlet Başkanlığı adayları arasında Şükrü Kaya gibi isimlerin de bulunması cidden ürkütücü ve düşündürücü idi." "1938'de benim İstiklâl Savaşı ve Cumhuriyet çağı hakkındaki bilgim, şüphesiz çok az olduğu için, İsmet Paşa'nın Filistin bozgununda 2000 kişilik kolordusunu düşmana bırakıp tek başına kurtulduğunu, İstiklâl Savaşına nasıl katıldığını, İnönü savaşlarının tafsilâtını, Eskişehir-Kütahya bozgununu bilmiyor, bu sebeple mutedil bir devlet adamı diye bildiğim İsmet Paşa'yı o mevkie lâyık görüyordum."
"Devlet Başkanı olduğu zaman Meclis'te söylediği ilk nutku, o zaman öğretmeni bulunduğum bir özel lisenin salonunda radyodan dinlemiştim. Celâdetli ve milli ruhu okşayıcı bir nutuktu. Fakat Atatürk'ün adı dahi geçmiyordu." (Ötüken 106, Ekim 1972: 3).
Doğudaki çarpışmalar, lstiklal Savaşı'nda Türk milliyetçi güçlerine komuta edecek subayların çoğunu bir araya getirmişti. 1916 yılında kendilerini Kafkasya cephesinde Mustafa Kemal'in komutası altında buldular ve onu, önder olarak kabul etmeyi öğrendiler. Bu subayların arasında Mustafa Kemal'in Harbiye Mektebi'nden arkadaşı Ali Fuat (Cebesoy), Cafer Tayyar (Eğilmez) ve en önemlisi İsmet (İnönü) vardı. Ama liderle ilişki her zaman kolay yürümüyordu. 13 Ocak 1917'de Binbaşı İzzettin günlüğüne, "Şu halde İsmet Bey de Mustafa Kemal Paşa'yla teşriki mesai edemiyor," notunu düştü."
Çankaya- Falih Rıfkı Atay (Bugüne Özel)
Falih Rıfkı Atay'ın 1961 yılında yayımlanan anı türünde yazılmış kitabıdır. Kitabı yine Falih Rıfkı'nın 
Zeytindağı kitabının bana çok fazla şey kattığını düşündüğüm için temin etmeye karar verdim ve şuan kesinlikle kitabı iyi ki okumuşum diyorum.
Falih Rıfkı Atay 1. Dünya Savaşı yıllarında 3 Paşalar Dönemi diye adlandırılan devrin önemli
Fevzi Paşa (Çakmak) Müdafaa Vekilliğine getirilirken, Albay İsmet ( İnönü) kabinede de yer alarak Genelkurmay Başkanı oldu. Mustafa Kemal'in eski arkadaşları Kazım Karabekir, Ali Fuat ( Cebesoy) ve Refet ( Bele) ordu komutanlıklarını sürdüreceklerdi ama aralarına yeni katılan Fevzi Paşa ile Albay İsmet'in emrinde olacaklardı. Bu değişiklikten hiç hoşlanmadılar. Yine de milli davayı yürütmek için ellerinden gelenin en iyisini yaptılar. İlk görev, merkezi otoritenin yıkılmasıyla ortaya çıkan ve şimdi Damat Ferit Paşa'nın körüklediği iç savaşı kazanmaktı.
Osmanlı Ordusunda Birinci Dünya Savaşına geç girilmesini, hatta mümkünse girilmemesini isteyen kumandanlar vardı. Esad Paşa, Mustafa Kemal Bey, İsmet (İnönü) Bey, Kazım Karabekir ve Fevzi Paşa gibi... Gelecekte İstiklal Savaşı'nın kumanda kademesini oluşturacak bu kadrolar, daha çok Alman aleyhtarıydı.
Sayfa 76Kitabı okuyor
Kazanılan zaferle ilgili olarak yalnızca üç komutanın, kendisine sadık olan Fevzi (Çakmak) , İsmet ( İnönü) ve Milli Müdafaa Vekili Kazım'ın (Özalp ) adını takdirle andı.2 Başkomutan olarak son sefere katılan bütün komutanları terfi ettirirken, Anadolu'da başlangıçtan beri yanında yer alan ancak İsmet Paşa'nın emri altında çalışmayı reddeden Ali Fuat (Cebesoy) ile Refet'i ( Bele) dışladı. Onlar, Türk milli direnişinin diğer iki önderi olan Başbakan Rauf (Orbay)3 ve Doğu Cephesi Komutanı Kazım Karabekir'in tarafını tutmuşlardı. Savaş boyunca Karabekir Mustafa Kemal' e sürekli olarak gereksiz önerilerde bulunmuştu ve şimdi de başkumandanını kutlamak için Ankara'ya geliyordu.
5 Haziranda Talat Paşa önderliğinde bir İttihat ve Terakki heyeti Mustafa Kemal'in karargahını ziyaret etti.36 Ama resmi makamların bu yakınlığının ardından talihi ters donuverdi. 29 Haziranda Enver Paşa aralarında Atatürk'ün gelecekteki başbakanı olacak Yarbay İsmet'in de (İnönü) bulunduğu bir maiyetle Kemalyeri'ne geldi. 29/30 Haziran gecesi İtilaf birliklerinin ateşini büyük çaplı bir saldırı olarak yanlış yorumlayan Mustafa Kemal, 19. Tümene saldırıya geçme emri verdi. Sonuçta neredeyse bin asker yaşamını yitirdi. Bu durum karşısında, Enver Paşa'dan Mustafa Kemal'e Liman von Sanders'in Esat Paşa aracılığıyla aktardığı bir azar geldi. Mustafa Kemal, kendisine saldırı için yetki verildiğini söyleyerek, subaylarını başlangıçta elde ettikleri başarıları sürdürememekle suçladı. Bu mazeret Enver Paşa'yı tatmin etmedi ve Mustafa Kemal'in yüklendiği kolordu komutanlığı vekilliği görevini iptal etti. (1915)
Mustafa Kemal'in liderliğine muhalefet, milliyetçi söylemlerle örtülüyordu. Muhalif politikacılar doğrudan doğruya Mustafa Kemal'e saldırmak yerine, Lozan' daki Türk Heyetinin Başkanı olarak İsmet Paşa'yı hedef alıyor ve onu yetkilerini aşmakla suçluyorlardı. 6 Martta yapılan gizli oturumda gerginlik iyice arttı. İsmet Paşa'yı savunan Mustafa Kemal, muhalefet kanadının ateşli sözcüsü Ali Şükrü Beyi ulusal çıkarlara zarar vermekle suçladı. Ali Şükrü Bey'in itirazlarını yine bir Karadeniz milletvekili olan Ziya Hurşit destekliyordu. Mustafa Kemal kürsüden inerken, milletvekilleri, elleri ceplerindeki tabancalarının kabzasında çevresini sardılar. - 1923 -
Kendilerine danışılmaması, özellikle Mustafa Kemal'in Anadolu'daki eski arkadaşları arasında kırgınlığa neden oluyordu. İsmet Paşa Lozan' dan dönünce, Genelkurmay Başkanı Fevzi (Çakmak) ondan, önemli kararlan vermeden önce direniş hareketinin liderlerine danışılması için Mustafa Kemal' e yapılacak ortak bir ricaya destek vermesini istemişti. Devlet başkanının yetkisini kısıtlama girişiminin, düzenli bir yönetimin kurallarına karşı gelmek olduğuna inanan İsmet Paşa bunu reddetmişti. Mustafa Kemal ise bu isteği kendi şahsına karşı bir entrika olarak gördü70 ve ilk yumruğu vurarak girişimi bozdu.