Bu kitapta şunu anlıyoruz ki geçmişi eline alan geleceği de eline almış olur. Zira geçmiş geleceği belirleyen yegane şeydir. Pekala geçmiş nasıl insanların ellerinden alınabilir ve dahi en önemlisi hafızalarından koparılabilir? Burada da devreye kelime dağarcığı giriyor. Kelimeler geçmişe açılan pencerelerdir. İnsan dokunamasa da görebildiği ve orada, gözlerinin önünde olanı -geçmişini-dışarıdan gelen geçmiş avcılarına kaptırmaz, kaptıramaz. On kişi yanılsa yüz kişi yanılmaz ve geçmiş kaybedilmez dolayısıyla gelecek de başkalarının avuçlarına bırakılmaz. Dilin kaptırılmasıyla, sadeleştirilmesiyle, artık geçmişi anlatamayacak düzeye kadar gerileyen düşünce ağı; dününü, bugününü ve yarınını, çiftçinin bir hışımla ateşe verdiği tarlasından kurtulan bir avuç tohumu da yabancı ellerle teslim etmesi gibi yok olmak değildir de nedir? Anlatılamayan ya yoktur ya da yok olmaya mahkumdur.Bir diğer geçmiş penceresi ise bizden yaşça büyük olanlardır. Onlar kelimeleri layıkıyla kullanıp gençlere yol gösterenlerdir ki bu kitapta eksikliklerinde neler olacağı ayan beyan ortaya konulmuştur. Bir kez daha anlıyorum yaşın bilgeliğinin her çağda vazgeçilmez olduğunu.
Kitabın gizemli oluşu ve anlaşılamaması ilk kez okumamdan kaynaklanıyor olsa gerek. Yoğun felsefi çağrışım tek seferde anlamlandırmayı bir hayli zor kılıyor. Yine de kitabın sonunu hiç bu kitaba yakışmayacak şekilde hüzünle kapadım. Hüzün müydü yoksa geleceğimize benzeme ihtimaliyle dikkat çeken bu karşı-ütopyanın gerçekleşmesinden ileri gelen bir korku başlangıcı mıydı şimdi emin olamıyorum. Birkaç yıl sonra görüşmek üzere Winston!
