“Erkek, Kız” hikâyesi, diğer üç hikâyeden farklıdır. Üç hikâye, savaş ve şehitlerle ilgiliydi, "Erkek, Kız" ise bir aşk ve gurur hikâyesidir. Birbirini seven genç erkekle genç kız bir bahar gecesi konuşmaktadırlar. Erkek kızı sevdiğini söylemekte, “nişanlanalım” demekte, fakat kız fettanlaşmakta, nazlanmaktadır. Erkeğin bütün ısrarlarına
(boyu uzun olan güzel ve sade dil olur. Boyu kısa olanını çok hilesi vardır. Boyu orta olan, akıllı ve hoş huylu olur. Saçı sert olan akıllı ve atılgan olur. Saçı yumuşak olan, ebleh ve arsız olur. Saçı sarı olan, kibirli gazalı olur. Saçı kara olan, sabırlıdır, onu ara. Saçı kumral ise güzeldir ve sahibi bedelsizdir. Saçı az olan lütüfkår, bil-
Ay yüzü muma, güle benzeyen ey dilber,
Pervane bülbülle bu yüzden kavga eder.
Sayfa 49Kitabı okudu
Fuzuli ~ Gazel~4
Zatın nasıl da gizli, ama o gizliden
tüm varlıklar ortaya çıkmış.
Yaratış denizlerinin dalgaları görünüyor
ama bu denizlerin dibi görünmüyor.
•
Alemin yüksek yerleri, alçak yerleri,
tümü senin varlığının feyzine tanıktır.
Daha yeryüzü ile gökyüzü yok iken
var olmak boşuna değildir.
•
Hikmetindeki o mükemmellik yok mu;
kudretini göstermek
Sayfa 15 - Ayrıntı yayınları
Mewlîda Kurmancî • Melayê Bateyî
Hemdê bê hed bo Xudayê `alemîn
Ew Xudayê da ye me dînê mubîn
Em kirîne ummeta xeyr-ul beşer
Tabi`ê wî muqtedayê namiwer
Ew Xudayê malikê mulkê `ezîm
Daye me mîrasa Qur`ana Kerîm
Ey ebedi aşk sureti, ey güzelliği hadden aşkın,. Ey ay yüzlü selvi boylu, ey cana canlar katan, gönüllere neşeler veren dilber.
Li baxê min bû zivistan
Ay dîlberê dêm gulistan
Çilmisî gul bax û bostan
Wêran ez im mal im xerab
Ay dîlberê qet menale
Feqiyê Teyran êdî kal e
Nexweşekî pir bêhal e
Wêran ez im mal im xirab
Sayfa 97 - DaraKitabı okudu
Leyla bir kılavuzdur beni bu yolda menzilime ulaştıran. O bir ayine-i alemdir ki ona bakınca ben yârimi görürüm. Ne o benden ayrıdır, ne ben ondan ayrıyım; bir vardır, iki yoktur. İkilik aramıza girmez bizim. O yol gösterir ben giderim. Kılavuzsuz yolcu, yolcusuz menzil mi olur hiç?" diyen Kays gibi o ay yüzlü, hâki gözlü, sim-endam dilber kılavuzumsa benim, kılavuzsuz nasıl eder, nasıl bulurum ben menzilimi? Bu yol aşılacak yol mudur? Bu yola girmek benim idrakimde midir?
Sayfa 50Kitabı okudu
Taramış zülfünü dökmüş gerdana
Yel estikçe dalgalanır her yana.
Dedim dilber çevir yüzün bak bana
Gözler yıldız al yanaklar ay mıydı?
Arasan dünyayı bulunmaz eşi
Siyah bulut perdelemiş güneşi.
Ah çekti gözünden sel etti yaşı
Deniz miydi derya mıydı çay mıydı?
Mevlana'nın şiirinde belli kavramlar
Belli kavramlara bağlanarak şiir düzenlemek İslam yazınının İran kaynaklı bölümünde bir gelenek niteliği taşır. Bu kavramlar ele alındığında şiirin hangi konuyu işleyeceği kolayca anlaşılır. Yalnızca Firdevsi'yi bu geleneğin dışında tutmak gerekir. Onun şiirinde geçen kavramlar sevgiden çok yiğitliği, savaşı, insan gücünü, başarı tutkusunu
