Fellini palyaçoları “insan oğlunun akıl dışı yanının“ dışavurumudur; içimizde başkaldırmaya, kurulu düzene karşı çıkmaya yönelik ne varsa hepsini ortaya koyduğu için içgüdülerimizi simgeler. Palyaçolar insanın çocuk ve hayvan yanıdır, alay eden ve edendir. Palyaço, insanın tuhaf, biçimsiz, gülünç görüntüsünü yansıtan bir aynadır. İnsanoğlunun gölgesidir.
Bir sanat yapıtının kendine ait eşsiz bir dışavurumu vardır. Bir sanat biçiminden bir başkasına yapılan aktarımları korkunç, gülünç, ağır aksak buluyorum. Ben sinema için yazılmış özgün konuları yeglerim. Sinemanın edebiyatı gereksinim duymadığına inanıyorum; sinemaya gereken tek şey film yazarları yani kendilerini filmi özgür üretimler ve uyumlarla dışa vurabilen insanlar. Film, aktarımları gereksinim duymayan bağımsız bir sanat biçimidir; hatta en iyisi her şeyin, her zaman ve sonsuza kadar salt görüntü olup çıkacağı bir düzleme ulaşmasıdır. Her sanat yapıtı bunu kavrayan ve bununla dışa vurulan bir boyutta serpilip çiçeklenir.
Freud kuramlarıyla bizi düşündürür; öte yandan Jung, düş kurmamıza, düşlememize ve yaratılışımızın dolambaçlı, karanlık yollarında ilerlememize, bunun, koruyucu varlığını algılanmamıza olanak verir.
Zampanò durur dinler. Daha önce hiç işitmediği bir şeyi dinlemektedir: sessizliği. Ansızın tepeden tırnağa ürperiverir. Ürkünün yarattığı bir ürpermedir bu. Ürküntünün ardından daha önce hiç tanımadığı bir yılgıya, hiçlik korkusuna kapılır. Açlığın, tutukevine atılmanın ya da başka birinin yarattığı bir korku değildir bu : hiçlik korkusudur.
Ama düşler gerçekliğe dönüşünce, bunlar hiç kimseyi mutlu etmez.
Calvino’nun gözünden Fellini Sineması
Fellini filmlerindeki simgelerin gücünü tanımlamak oldukça zordur. Çünkü bunlar hiçbir simgesel kültür kurallarına sıkıştıılamaz, kökleri gazeteciliğe özgü grafik sanatının taşkın ve uyumsuz saldırganlığına kadar uzanır; bu sanatın saldırgan doğası; bireysel üslubun öne çıktığı, ancak aynı zamanda kitle kültürü düzeyinde geniş çaplı bir iletişimi de gerçekleştirebilen çizgi roman ve karikatürleri tüm dünyaya zorla kabul ettirmiş bulunmaktadır.
Fellini asla öğüt vermez, büyüklük taslamaz ve
Ezra Pound’un sözleriyle asla bir yere tüneyip oturan ozan konumuna geçmez. Her şeyin ötesinde, Fellini kendisini bir aydın olarak değil daha çok insanları eğlendiren, onlara öyküler anlatan biri olarak görür ve filmlerinin sonuçlarını izleyicilerinin bilincini ideolojik bir duruma ilişkin tutarlı bir tartışma ya da akıcı bir kanıtla ne kadar başarılı bir biçimde yükselttiğine bakarak değil, görsel bir deneyimle onlara uyandırdığı coşkusal tepkiye bakarak değerlendirir.
Bazı geceler bu karanlık ve sessizlik beni boğuyor. Huzur beni korkutuyor. Hem de her şeyden çok. Bu sessizlik, ardında cehennemi saklayan bir maske gibi geliyor. O zaman çocuklarımın geleceğini düşünüyorum. Dünya harika bir yer olacak deniyor. Bir telefon konuşması insanın tüm hayatını sona erdirebilecekken bu nasıl mümkün olabilir? İnsanlar arzularından ve tutkularından ayrı yaşayıp kendilerini bir sanat eserindeki uyuma vermeli. Zamanın dışında yaşayacak kadar, her şeyden uzaklaşacak kadar çok sevmeyi öğrenmeliyiz. Buna mecburuz.
La Dolce Vita-Federico Fellini 🎥