Fyodor Mihayloviç Dostoyevski!
Her eserini okurken kafasının farklı bir bölümünde dolaştığınız bir insan. Ne insan ama. Kafasında bir oda kiralasa yerleşebilirdim oraya. Orada seneler boyu hiç sıkılmadan yaşamımı sürdürebilirdim. Buna ispatım ise yüzyıllar geçmesine rağmen hâlâ eserlerinin zirvede yer alması. Nitekim bu kitap da onu zirveye taşıyan şaheser. Bu şaheser Dostoyevski’nin olgunluk dönemine ait ilk büyük romanlarındandır. Yazar Sibirya cezaevinden döndükten sonra bu yapıtı kaleme almıştır. Yapıt kötülükleri ortaya koyarken kötülükleri yapanların mutlaka cezalarını çekeceklerini anlatır. Malumunuz başkahramanımız Raskolnikov.
Raskol kelimesi, Rusça’da ayrılma, bölünme, parçalanma anlamına gelmektedir
Raskolnik kelimesi ise, Hristiyan tarikatının 17. yüzyılda ortaya çıkan anlaşmazlığında eskiyi destekleyenlere verilen isimdir.
Yaşadığı ekonomik sıkıntılar ve geçirdiği buhran sonucu, zihnindeki doğrularını bir suç işleyerek eyleme döküyor Raskolnikov.
Ayrıca Tanrı’nın varlığı konusunda yaşamış olduğu gelgitler ve bunların hayatına etkileri de benim çok dikkatimi çeken kısımdı.
Fakir bir genç olan Raskolnikov başarılı bir hukuk fakültesi öğrencisi olmasına rağmen maddi sebeplerden dolayı okulu bırakmak zorunda kalmıştır. Kitap tam da buradan sonra başlar Raskolnikov yaşam mücadelesini ve işlediği cinayetten dolayı duyduğu vicdan azabını çok iyi şekilde bize de hissettirir. Ve bu yolculukta Sonya’sı ona güç verir. İşlediği suçun sevabını, günahını bize sorgulatır. Aynı zamanda kendisi alttan alta adaleti, ahlaki değerleri, insanlığımızı sorgulatır.Raskolnikov’un suçu tamamıyla ortadaydı ve onun cezası kendi vicdanıydı.
Zamanın Rusya'sını özellikle de Petersburg'unu anlamak içinde mutlak bir referans olan bir kitaptır Suç ve Ceza. Sezai Karakoç çok güzel özetlemiş aslında; "Petersburg deyince akla Tolstoy ve Dostoyevski gelir. Ve şehir, onlardan uzaklaştığı ve koptuğu ölçüde ruhunu yitirir."
Freud'un ilerde ilerde bahsedeceği id, ego ve süper ego kavramlarını bu kitapta fazlasıyla görmekteyiz. Mesela id kavramını iyi bir insan olarak düşündüğümüz karakterin cinayet işlemesinden , ego kavramını sürekli kendini ve olayları sorgulamasından anlayabiliriz. Böylelikle yalnızca bir romandan ibaret olmadığına bir kez daha ikna oluruz..
Mutlaka aramızda "Bu tuğla gibi kalın kitabı kim okuyacak, hem vaktim yok. Okurum ilerde." gibi cümleler kuranlar vardır. Onlara burdan neden okumaları gerektiğini bir yerde okuduğum, derlediğim 8 başlıkta belirtmek istiyorum.
(Burda 8 başlık belirlemenin nedeni Beşiktaş değil arkadaşlar :D)
1.) Felsefesi için.
2.) Eşsizliği için
3.) Zamansızlığı ve evrenselliği için
4.) Unutulmazlığı için
5.) Farklı görünen insanlar için Empati kurabilmek için
6.) İçinde barındırdığı ve bir sanatsallık ifadesi olan trajedisi için
7.) Devrin Rusya'sını anlayabilmek için
8.) Ve en önemlisi DOSTOYEVSKİ İÇİN!
Neden Dostoyevski için dedim biliyor musunuz insan kardeşlerim, şimdi Raskalnikov içeri girse ve ben onun kim olduğunu bilmesem; benimle birkaç kelam ettikten sonra onun Raskalnikov olduğunu anlarım. Belki de bu Dostoyevski'nin en büyük başarısıdır ve bu sebepledir ki asırlara meydan okumuştur.
Bu büyük eser hakkında söylemiş sözlere de değinmek istiyorum.
Suç ve Ceza'yı;
Borges “Kahramanları bir katil ve bir orospu olan roman” diye tanımlıyor ve ekliyor: “Bana çevremizdeki savaştan daha yıkıcı ve etkileyici geldi.”
Albert Camus " Suç ve Ceza'yı okuduktan sonra, ilk kez yeteneğim hakkında bir kuşku duydum. Ciddi olarak, bu işten vazgeçme ihtimalimi ölçüp tarttım "
Cemal Süreya ise "1931 yılında doğdum. 1937 yılında annem öldü. 1944 yılında Dostoyevski’yi okudum. O gün bugündür huzurum yoktur. Biyografim bu kadar." şeklinde yorumlamıştır. Bilmenizi isterim ki insan kardeşlerim Cemal oldukça haklı. Huzur denen meret kalmıyor insanda.
İncelemeyi size cevabını kendimin de vermekte güçlük çektiğim soruyla bitiriyorum.
"Asıl suçlu Raskolnikov mu yoksa onu bu suça teşvik eden toplum mu?"
Sağlıcakla kalın efendim.
