Dostoyevski, psikolojik yönü oldukça ön plana çıkan bu romanda insanların para için neler yapabileceğini gözler önüne sermiştir. Roman kahramanları arasında geçen diyaloglar yazarın müthiş gözlem gücüyle birleşerek okurun zihninde yer almıştır. Duyguların ve düşüncelerin şekillenmesinde rol oynayan etmenlerin insanın çıkarcılığında bütünleşmesi son derece ilgi çekicidir. Bununla birlikte aşırı hırsın insan üzerindeki olumsuz etkisini ve insana neler kaybettirebileceğini anlatmıştır. İnsanın, esiri olduğu saplantıları yüzünden ne hallere düşebileceğini anlatan Dostoyevski; onur, gurur ve haysiyetin sarmalında boğulan kahramanlara yer vermiştir. İnsani vasıfların ayaklar altına alındığı pasajlar, okurda çöküntü hissi uyandırabilir.
Kendi yaşamından damıttıklarıyla kitabın muhtevasını biçimlendiren yazar, dönemin sosyal ve ekonomik yapısına da ayna tutmaktadır. Dostoyevski, Rusya’nın Avrupa devletlerine karşı üstün olduğunu kitabın kimi yerlerinde alenen ifade etmiştir. “Ne kadar gelişmiş olursa olsun Avrupalılar, Ruslar kadar iyi çay yapamaz” sözü bunu desteklemektedir. Bu, onun Avrupa’ya olan bakışını göstermektedir. Realizmin izlerinin görüldüğü romanda yazar, topluma ve insana gerçekçi bir perspektiften bakmaktadır. Gerçek hayatta yaşanan olaylar, tarafsızlık ilkelerine uygun bir şekilde aktarılmıştır. Ayrıca aklın ve mantığın gücünden yararlanılmıştır. Kitaptaki kahramanlar ve buna bağlı olarak yaşananlar kitabın yazıldığı zamanın özelliklerini sarih bir biçimde yansıtmaktadır.
Dostoyevski, kitabı her ne kadar kısa bir sürede yazsa da dil ve anlatım yönünden son derece başarılıdır. Yazar gözlemlerini aktarırken öylesine sihirli sözcükler kullanır ki okuyucu adeta büyülenir. Nitekim Dostoyevski’nin ustalığı, günümüzde bile tüm gücüyle ve debdebesiyle kendini hissettirmektedir. Dilindeki akıcılık ve sürükleyicilik kaleminden süzülen tasvirlerin şaşaasıyla entegre olup zihinlerin parlak yuvalarına süzülür. Hem mekân betimlemeleri hem de ruhsal betimlemeler yazarın sıklıkla başvurduğu anlatım yöntemidir.
Keyiflili Okumar.
Dostoyevski okumaya cesaret edemiyorum bu sıralar.. Felsefi yazıyor daha çok. Ama yazarı okumak için bir köşeye not alıyorum.
Keyifli okumalar dilerim .. 🕊️