Yazar Herman Melvılle 1819' da New York'ta doğmuştur. Babasının ölümü üzerine 13 yaşında çalışmaya başlamıştır. Bir kaç işte çalıştık dan sonra Livepool'a seyhat eden bir gemide iş bulmuştur. Çalışma şartı ağır olduğu için arkadaşları ile gemiyi terk edip Typee yerlileri arasında bir süre yaşamaya başlamışlar. Gemide isyana katılmak suçundan hüküm giydi. Cezadan sonra, Tahiti'de yerliler ile yaşamaya başladı. 30 yaşlarına geldikten sonra Baston'a geri döndü Herman Melville edebi yönü; Boston'a döndükten sonra bir işe girmedi ve yazmaya başladı. Yazara ün kazandıran eseri Moby Dick oldu. Eserlerinde ağırlıklı olarak 1-Varoluşculuk 2-Absürdizm 3-Modernizm gibi akımları yansıtmıştır. Esere gelecek olursak, Yapmamayı tercih ederim... Bu cümleyi aklınızdan çıkarmayın, eser bunun üzerine kurulmuş gibidir. Avukatlık bürosu sahibi aynı zamanda da kitabın anlatıcısı olan yaşlı avukat, işler çoğalınca, yanında çalışan 3 yazıcı işlere yetişemez olur. Bunun üzerine, yaşlı adam gazeteye iş ilanı verir. Bir gün büroya iş ilanı için gelen bir adam girer, ismi Bartleby dir. Her şey bu adamın o büroya iş ilanı için girmesiyle başlar. İşe alınan Bartleby sesiz, sakin, kendi içine kapanık, az konuşan, kendi dünyasında yaşayan, ıssız, hayalet gibi biridir. İlk başlarda çok güzel çalışır ve ofisinin düzenini bozmaz taki bir gün ofisin sahibi olan avukatın, kendisinden bir şey istediğinde ona verdiği, Yapmamayı Tercih ediyorum cevabı verene kadar. Bu cevabı alan büro sahibi, bu cevap karşısında şok geçirir. İşe alıp maaş ödediği bir adamın bu cevabı, avukatı sinirlendirir. Bu ilk isteğin reddedilmesinden sonra avukat bir daha Bartleby'e isteği dışı hiç bir işi yaptıramaz. Avukat Bartleby bu tavırlarına karşı sinirlenir, işten kovmak ile tehdit etse de bazen de alttan alır. Ama bir tülü Bartleby e isteği dışından bir şey yaptıramaz. Yemek yemesi istendiğinde, yememeyi tercih etmektedir, biri soru sorduğunda cevap vermemeyi tercih etmektedir, biri ondan bir yere gidip bir şey almasını isterse almamayı tercih etmektedir. Kısacası Bartleby tercih etmediği bir şeyi, kimse ona yaptıramaz. Bartleby, Tercih Etmemesinin sebebini hiç bir şekilde açıklamıyor, herhangi bir gerekçede göstermiyordur. Benim kendi düşünceme göre, sivil itaatsizliği Yapmamayı Tercih ediyorum cümlesi ile fiile dökmüş biridir. Bazen yapmak istediğimiz şeyleri, zorunluluk veya baskı sebebiyle yapmak zorunda kalırız. Kendi hayatınızı sorguladığınızda, şunu yaparsam işimi kaybederim veya bunu yaparsam sosyal çevrem yok olur, bunu yaparsam insanlar bunu düşünür gibi baskılar yaşadığınız ve sırf toplumun baskıları yüzünden, zorla kendi benliğiniz dışında yaptığınız onlarca şeyler olmuştur. Kendimize ait tercihler ile yaşamıyorsak, bu hayatın bize ait olduğunu iddia edebilir miyiz ? Kaçımız, bu bölümü okuyacaksın veya bu işte çalışacaksın, bu şekilde giyineceksin, buraya gitmeyeceksin, şu düşüncede olacaksın dediğinde, hayır bunu Tercih etmiyorum diyebildik ? Bartleby bu duruma bir serzeniş bir itiraz etmiş birisidir. Ben istemezsem hiç kimse bana bir şey yaptıramaz dercesine bir paradigma içerisindedir. Bartleby, baskılarla ve zorunluklarla insanın isteği dışında yaptığı her şeye, bir savaşçı edasıyla, Yapmamayı Tercih ederim diyerek meydan okur. Peki bu Yapmamayı Tercih ediyorum ideolojisini, ne oldu da Bartleby benimsedi ? Hayatında bir trajedi mi yaşadı veya bir an oturup yaşamı mı sorguladı ? Hala bu ideolojiyi neden, nasıl, niçin benimsediği yani hayatındaki bu kırılma anı tam olarak bilinmiyor. Zaten üst kısımda da bahsettiğim gibi sanki bir hayalettir Bartleby. Kitabı okuduktan sonra, uzun uzun hayatımı sorguladım. Evet ne kadar da sırf toplumun baskısı veya kim ne düşünür diye kendi hayatımın sınırlarını, başkalarına çizdirmişim. İstemediğim halde sırf onlar istiyor diye ne kadar düşüncemden vazgeçmişim veya onların istediklerini yapmışım. Bir düşüncemde şu oldu, kitabı okumasaydım hayatımı bu açıdan sorgular mıydım acaba ? bilmiyorum. Ama okuduktan sonra şu kararı aldım, Elimden geldiğince hayatımda istemediğim şeyler karşısında, Yapmamayı Tercih edeceğim... Şimdiden okuyacak okurlara iyi okumalar diliyorum.

Katip BartlebyHerman Melville · Nora Yayınları · 201712,3bin okunma

··

205 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Ege