Öyle bir kitap okudum ki.. Kitabın adı çok güzel; “Puslu Kıtalar Atlası”, sanki coğrafi bilgilerle dolu bir kitap gibi gelse de, okudukça bir başyapıt olduğunu anlıyorsunuz.. Kitabın namı ve İlber Ortaylının ‘okunacak 20 kitap’ arasında gösteriliyor olması, beni okumaya iten nedenlerdi. Yazar İhsan Oktay Anar’ın 1995’te yazmış olduğu ilk roman ve benim de okuduğum ilk kitabıydı, ama muhakkak devamını getireceğim ve bence kendisiyle tanışmak için de doğru seçimdi. Çünkü bir yazarı sevmek için ilk kitap seçiminizin iyi olması gerekiyor.. ‘Puslu Kıtalar Atlası’, Uzun İhsan Efendi’nin Frenk keşiflerine özenip bir dünya haritası yapmak istemesiyle başlar. Ama bunu gezmeden, yerinden kalkmadan gerçekleştirmeyi planlıyor. Keşfedilmemiş yerlere gitmek için uyuyor, istihareye yatıp düşlerinde geziyor ve gördüklerini yazarak ‘Puslu Kıtalar Atlası’ kitabını oluşturuyor. Kendisinin düşlerinde yaşadıklarını oğlunun gerçekten yaşamasını istiyor ve bu atlası oğlu Bünyamin’e veriyor. Düşlerini bırakıyor Uzun İhsan Efendi oğlu Bünyamin’e, o da okusun, yaşasın diye. Kendi göremediklerini görsün, dünyadan korkmasın, onu bilsin yaşasın ister. Biz de Bünyamin’le beraber bu yolculukta gezdik, gördük, yaşadık.. Romanın kurgusu 17. yüzyılın İstanbul’u (Konstantinniye)’de geçmekte. Galata ve çevresine çokça değiniyor yazar. Eserde inanç silsilesi vardır. Karakterlere verilen isimler öylesine isimler değildir. Örn. Bünyamin, Hz Yakup’un oğullarından biridir ve ‘sağ el’ anlamına gelmektedir. Hz Yusuf’a ihanet etmeyen tek kardeş olarak ayıca saflığın sembolüdür. Bu tür pek bilinmeyen bilgileri de keyifle okuyup öğreniyorsunuz.. Kitapta Uzun İhsan Efendi’nin, meşhur Descartes’in “Düşünüyorum, öyleyse varım ve siz de varsınız, çünkü sizi düşünüyorum”, cümlesinin hikayesini de okumuş olacaksınız. Ve buradan yola çıkarak baş kahramanın düşlerinde, maceradan maceraya atılan oğlunun etrafında olaylar şekilleniyor. Tarihle fantastik karışımı bir roman. Hani o bayıla bayıla okuduğumuz Harry Potter’dan çok daha fazlası var bu kitapta, eksiği yok. Kat kat öğretici ve etkileyici buldum.. Kitapta Osmanlı ve yeniçerilerden bahsedilen her yerde nerdeyse şiddet, işkence, cinayet öğelerine vurgu yapılmış. Örn. kulak/burun vs kesen yeniçeriler, infaz ettikleri malları açık arttırmayla satan cellatlar, dilencilerle işbirliği içinde olan teşkilatlar, domuzeti yiyenlerin ölümle cezalandırılması, hamamcıların yıkılan evleri talan etmesi, kadınların köle olarak satılması, vs. Kurgusal da olsa bu kadar şiddetin gözümüze sokulması hoş değildi ve beni sorgulattı.. Küçük bir eleştiri sunmam gerekirse; kitapta sayısı geçen oldukça fazla Osmanlı Türkçesi kelimelerin günümüz Türkçesi karşılığı verildiği, kitabın bitiminde bir sözlük ilave edilebilirdi, okuyucuya kolaylık sağlaması açısından. Yazar ayrıca bu Osmanlı Türkçesini, 17. yüzyılın Konstantinniyesi’ni daha iyi anlatmak için bu kitapta kullandığını belirtmiştir. Aslında ilk başlarda okurken bizleri zorlamış olsa da, kelime dağarcığımızı geliştirmekte de faydalı olmuştur.. Çevirmenin notu: Bu kitabı okuduğunuzda anadilinizin Türkçe olduğu için kendinizi çok şanslı hissedeceksiniz. Çünkü her ne kadar bu kitap 20 dile çevrilse de, bizlerin aldığı tadı başka lisanlara sahip insanların alması çok zor olduğunu düşündüm. Zira hiç bir çeviri bu kitabın dilini çevirmeye yetmez.. Evliya Çelebi’den etkilendiğini belirten yazar, onun gibi dünyayı gezmiş olmasa da, bunu hayal gücüyle yapmaya çalışarak edebi açıdan seyyah olmuş denilebilir. Kitapta beğendiğim bir sözü “Dünyayı keşfetmek ibadettir”, bunu destekliyor. Sadece bu derinlikli cümle için bile kitap okunmaya değer.. Sözün özü: araştırmayı ve macerayı sevenlerin keyifle okuyacağını umuyorum...