"Edebiyat bugüne kadar, bir diktatörlüğün ne olduğunu hiç böyle anlatmadı. Yürekteki Hayvan, sürekli korku ve baskı altında yaşama deneyiminin bir öyküsü değil, bir provası." diye yazar kitabın tanıtım bülteninde... Sanırım bundan daha doğru cümleler ifade edilemezdi.
Ülkemizde ilk kez 1997 yılında yayınlanan Yürekteki Hayvan, Herta Müller'in 2009 yılında kazandığı Nobel Edebiyat Ödülü ile birlikte yeniden basılarak, kısa süreli olarak dönemin raflarında öne çıkmıştı. Ben de o yıl bir heves alıp kitaplığımın arkalarında unutmuş bir türlü okuyamamıştım. Kitaplığımdan seçip okumaya başladığım her kitabın bir mesajla, bir anlamla hayatıma girdiğini düşünmüşümdür hep. Bu kitap da aynı bu şekilde oldu. 2016 yılının son günlerinde kitaplığın önünde durmuş, ne okusam diye düşünürken elime aldım ve hiç aklımda yokken tam karşıma çıkan bu kitap benim için şimdiye kadar okuduğum en iyi romanlardan biri oldu.
Herta Müller kitapta Romanya'daki Çavuşesku diktatörlüğü döneminde yaşayan 3 erkek ve 1 kadının arkadaşlığı üzerinden hikayeyi anlatıyor. Alman kökenli Romen kadın karakterin adı kitapta hiç geçmiyor. Bu kadın ve 3 arkadaşı, Edgar, Kurt ve Georg bir şekilde dostluk bağına sarılarak diktatörlük rejimi içerisinde hayatta kalmaya çalışıyorlar. Sürekli takip edilme paranoyası, korku ve baskı gibi yıldırma politikaları karşısında hissettikleri Müller tarafından öyle güzel betimleniyor ki, her bir sayfanın tüm satırlarının altını çizmemek için kendinizi zor tutuyorsunuz. Müller'in kapalı anlatım tekniğine sıklıkla başvurması da bu baskı rejiminde insanların yaşadıkları depresyonu, otosansürle sembolize eden bir tür tercih olarak hikayenin yapısıyla örtüşüyor.
Kitabın ismine gelecek olursak, Almanca aslı "Hertzier" kelimesinin anlamından türetilen Yürekteki Hayvan, her insanın içinde, yüreğinde yatan bir hayvan temsilinden yola çıktığı için tercih edilmiş. Bu anlamda biraz araştırdığımda Türkçe çevirisinin başarısından söz etmemek haksızlık olur. İngilizceye "The Land of Green Plums" yani Yeşil Eriklerin Ülkesi olarak çevrilmesi başlı başına bir hatayken, Türkçedeki çevirisi kitabın ismi ve içeriği açısından son derece başarılı. Bu noktada çevirmen Çağlar Tanyeri'yi yürekten tebrik ediyorum. Okuduğum kitaplardaki çeviri sorunsalı sıklıkla karşılaştığım bir problem olurken, bu kitap gerçekten özgün ve son derece orijinal bir çeviri olarak göze çarpıyor.
Özetle, Yürekteki Hayvan kıymeti bilinememiş bir edebiyat şaheseri, Herta Müller ise 21. yüzyılın en büyük romancılarından biri... Telos Yayınları'ndan çıkan kitabın maalesef baskısı tükenmiş durumda. Sahaflarda ya da şanseseri karşınıza çıkması durumunda mutlaka kütüphanenize eklemeniz ve okumanız gereken bir eser.
