10/10 bir kitap. Tolstoy düşüncelerini, sorgulamalarını, arayışlarını, bulabildiği veya bulamadığı tüm cevapları, çelişkileri, ruh halini, her şeyi o kadar güzel anlatıyor ki. Bu açıdan güzel bir kitap. Düşüncelerine katılıyor muyum, pek sanmıyorum. Hayatın amacı ve anlamı ne, neden yaşıyorum, nasıl yaşamalıyım vs soruları yüzünden intiharı arzulayacak kadar insan kendini kaybetmemeli bence. Bu konuda yıllar süren araştırmalar yapmış, hiç vazgeçmemiş. Takdir ediyorum. Ama Tolstoy'un kendisine ve kitaplarına ısınamadım, sevemedim. Gerçi sadece iki kitabını (İnsan Ne ile Yaşar? - Diriliş) okudum ama onlar da benim aklıma uygun gelmedi. Kendini inançta bulduktan sonra onun ağır etkisiyle yazılmış olduklarını düşünüyorum. Anna Karenina okuma planlarım var, bakalım o kitap hakkında ne düşüneceğim.
Bundan sonrası kitabın kısa bir özeti niteliğinde. Yani spoiler içerir.
Tolstoy küçük yaşlarda felsefeye merak salmış ve birçok eser okuyup düşünmüş ve bunun sonucunda da dini inancını kaybetmiş birisi. Zaten küçüklükten bize anlatılıp öğretilen ibadetlerin ve dini olguların yaş ilerledikçe otomatik olarak zayıfladığını ve en sonunda yitip gittiğini iddia ediyor.
Tolstoy inancın ve ahlaklı olmanın eziklik sayıldığı bir dönemde yaşamış. Ne kadar iyi olmaya çalışsa o kadar kendisiyle dalga geçilmiş. En sonunda o da ahlaksız serserinin teki olup çıkmış. Her türlü pisliği yapmış, her türlü suçu işlemiş. Ne kadar kötü bir devir öyle değil mi?
Yazar olup sanatçıların camiasına girdikten sonra orayı da sorgulamaya başlamış ve yazarların ne kadar kaba, ahlaksız kişiler olduğunu fark etmiş. Hiç kimsenin birşey bilmediğini ama yazılarıyla topluma birşeyler öğretmeye çalıştıklarını anlatıyor. Kendisi de uzun bir süre bu duruma kapılıp gitmiş ama en sonunda o da sorgulamaya başlamış bu durumu. Ve öğrenmek araştırmak için yırt dışına çıkmış. Geri döndüğünde insanlara öğreteceği birşeyler olduğunu düşünerek köylerde öğretmenlik yapmış, köylülere arabulucuk yapmış.
Ama sonra bu kez de hayatın anlamını ve amacını sorgulamaya başlamış, ne yapması ve nasıl yaşaması gerektiğini bilememiş. Bunun sonucunda ruh sağlığı bozuluyor, umarsızca bu sorulara cevap arıyor. Tüm bilim dallarında bu sorunun cevabını arıyor. Ama kendisi gibi hayatın anlamını bilimde arayanların da hiçbir şey bulamadığını görüyor.
Bu sorgulama ve arayışlar içerisinde olduğu dönemlerde kendisi gibi okumuş, eğitimli ve zengin tabakadan olmayan fakir ve cahil kesimin aptal olduklarını birçok defa dile getiriyor. Ona göre onlar hayatın anlamını ve amacını hiç sorgulamayan, dümdüz yaşayan insanlar. Tolstoy cevapları hep kendisi gibi olan çevresinde arıyor ve çok zaman sonra bu konuda hata yaptığını fark edip sıradan insanlarla da bu konu hakkında konuşuyor. Ve sonuçları onu çok şaşırtıyor. Sıradan insanların verdiği cevaplar tabiki Tanrı ile ilişkili. Tolstoy bunun akılcı olmadığını söylüyor.
Kendi hayatı şatafat ve zevk düşkünlüğü ile geçmiş olduğu için hayatın bir anlamı olmadığını, asıl gerçek halkı, fakiri, cahili görünce anlamı orada görebileceğini fark ediyor. O insanların hayatlarını, dini inançlarına uygun yaşadıkları için dine bakış açısı değişiyor. Köylülerin hallerinden memnun, asla Tanrısına şikayette bulunmayan kişiler oluğunu görüyor ve doğru yaşamın bu olduğuna karar veriyor. İnsan ne ile yaşar kitabını da bu düşünceyle yazmış anlaşılan. İnsanların her koşulda durumu ne kadar kötü olursa şükretmesi ve ona katlanması gerektiğinden bahsediyordu yanlış hatırlamıyorsam.
Zamanla ibadet etmedeki araçları - ayinler vs - sorguluyor çünkü yapılanlar ona mantıksız geliyor. Birçok durumu anlayamıyor. Ama inancını kaybetmemek için çoğu zaman göz ardı ediyor bunları. Çünkü huzuru sadece inançta bulabilmiş, bunu kaybetmek istemiyor. Ama yine de en sonunda her şeyi sorgulayıp, din bilimini araştırmaktan kendini alamıyor.
Üzücü olan şu ki Tolstoy artık ölümün yaklaştığını hissedip mütevazi bir yerde ölümü karşılamak için evinden pardon malikanesinden ayrılıp bir tren istasyonunda ölmüş. Tam da ondan beklenecek bir şey olmuş. Umarım cevaplarını öldükten sonra bulup rahat etmiştir ya da bedeniyle birlikte tüm varlığı da yok olup gitmiştir ve hiçbir zaman gerçek cevapları bulamamıştır.
