ilim meclislerinde bulunmanın adabı
Şayet sen sohbetlere bizim bahsettiğimiz şekilde katılırsan, üç tavırdan birini takınmalısın, bunun bir dördüncüsü yoktur:
Birincisi, cahillerin susması gibi susarsın. Böylelikle a) ilim meclislerinde bulunmanın sevabıni kazanırsın, b) suskunluğundan dolayı beğenilirsin, c) davranışından ötürü itibar görürsün ve d) yanlarında bulunduğun kimselerin dostluğunu kazanırsın.
İkincisi, böyle hareket etmeyeceksen, bir öğrencinin sorduğu gibi sorular sor. Az önceki dört kazancına ek olarak beşinci bir kazancın da olur ki o da, bilgilerinin artmasıdır.
Öğrenci gibi sormaktan maksat, kişinin bildiği şeyleri değil de, bilmediği şeyleri sormasıdır.
Insanın bildiği şeyleri sorması ahmaklıktır, kıt akıllılık tir, boş gevezeliktir ve gerek kendisi gerekse karşısındaki açısından gereksiz zaman kaybıdır.
Hatta böylesi sorular düşmanlıkların doğmasına da yol açabilir. Zaten öyle sorular, münasebetsizlikten başka bir şey değildir. Öyleyse sen, can sıkıcı olmaktan sakın, çünkü münasebetsizlik, kötü bir huydur. Sorduğun kimse sana tatmin edici bir cevap verirse, artık sormayı bırak. Cevabı yetersizse veya sen anlama dıysan, ona "Anlamadim," de ve biraz açmasını iste. Sana daha açık bir şekilde izah edemezse, susarsa veya yeni bir şey ilave etmeyip söylediklerini tekrarlarsa, artik bir şey deme; yoksa beklediğin aydınlanmayı elde edemeyeceğin gibi bir de başına iş açar ve düşmanlık kazanırsın.
Üçüncü tavır, bir âlimin yapacağı gibi hemen karşılık vermendir, yani ileri sürülen delillere, onları açıkça çürü tecek bir tarzda cevap vermelisin. Bunu yapacak durumda değilsen, daha önce söylediklerini bir kere daha tekrarla maktan başak bir şey yapamıyor veya karşındakinin ikna edici bulmadığı deliller öne sürerek cevap verebiliyor san, israr etme! Çünkü senin o tekrarların, sana bir sevap kazandırmaz; üstelik karşındakine ne bir şey öğretebilir, ne de sen bir şey öğrenebilirsin. Eline de sinirlenmekten ve karşındakini kızdırmaktan başka bir şey geçmez. Dahası, aranızda vahim sonuçlar doğurabilecek bir düşmanlığın oluşmasına da yol açarsın.
İnatçı bir adam gibi sorular sormaktan veya konu hak kında yeterli bilgiye sahip olmadığı halde baskan çıkmak isteyen kibirli biri gibi karşılık vermekten sakın! Çünkü bu ikisi, kötü birer davranıştır. Bunlar kişinin takvâ yok sunluğunun, aşırı münasebetsizliğinin, kit akıllılığının ve budalalığının delilidir.
Allah bize yeter, O ne güzel koruyucudur!
Sayfa 119Kitabı okudu
·
131 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.