Stefan Zweig, Montaigne'den bahsediyor. Bunu da onun gibi denemeler yoluyla yapıyor. Zweig, Denemeler adlı eserin genç, deneyimsiz ya da bazı şeylere ilgisiz olan kişiler tarafından tam olarak anlaşılamayacağını ifade ediyor. Biz de ise hep gençlere 'Denemeler'i okuyun diyorlar. O zaman ortaya şu soru çıkıyor? Zweig'in gençlere önermediği bu kitabı (ben öyle anladım) biz de birileri neden gençlere öneriyor? Zweig, Denemeler'i yirmili yaşlarda hem de hatırı sayılır edebi birikime sahip olduğunu dönemde okuduğunu belirtiyor. Buna rağmen yine de onun bazı yerlerini kavrayamadığını, anlayamadığını ve anlamlandıramadığını da ifade ediyor. Fakat, hayatının ileriki yıllarında o kitabı tekrar okuduğunda ise artık bazı şeylerin yerine oturduğunu da belirtiyor. Denemeler'de kullanılan dilin bile Latince alıntılarla dolu olması dolaysıyla Montaigne'nin hayatıyla kurduğu tezatlığı da belirtiyor. Montaigne'yi doğumumdan ailesine oradan babasının özel hocalar tutup eğitim hayatına dair çeşitli bilgiler vererek anlatıyor. Zweig, Montaigne anlaşılsın diye geçmişine projektör tutarak flu ve karanlık yerleri aydınlatıyor. Zweig, Montaigne'yi hem yaşadığı zaman hem de kendi zaman dilimi içinde kıyaslıyor. Bunu da şu cümlelerle ifade ediyor: "Beni ise bugün Montaigne'nin yalnızca tek bir yanı ilgilendiriyor: Bu düşünürün bugün yaşadığımıza çok benzeyen bir zamanda iç dünyasında nasıl özgür kalabildiği ve bizim de onu okuyarak örnek alarak kendimizi nasıl güçlendirebileceğimiz." Tarihsel bir anlatım yapmıyor. Bunun yerine Montaigne'nin iç dünyasının derinliklerine iniyor ve etkilendikleri üzerinden bir düşünce paylaşımı yapıyor. Dış dünyanın o karmaşıklık halini iç dünyanın çatışma hali üzerinden açıklamaya çalışıyor. Montaigne'nin yaşadığı zaman dilimi onun dışı olurken, içi ise zıt yönde olur. Onun gördükleri ve duydukları ile olması gereken ve istenenler farklıdır. İçi dışını reddeder, tasvip etmez, görür lakin onu istemez. Zweig o yüzden kendi zamanı içinde o görüntü ve duyumlara set çeken kişiyi merak edip araştırır. Zweig da Montaigne gibi dışarıda huzursuz ve rahatsızken kendi olmak ister…Montaigne'nin kalabalıklar, paye, ün, makam, vaazlar gibi hep kendi dışında gerçekleşen durumlara pek de yüz vermediğinden bahsediyor Zweig. Zweig, Montaigne'nin fiziki görüntüsü altında bir volkan gibi her an tetikte bekleyen sancıları ele alıyor. İçi içine sığmaz, yakınlar onu sarmaz, lakin o uzakları yani bilinmeyeni, yani yeni yerleri ve bilgileri merak ettiğinden bahsediyor. Stefan Zweig yine güzel bir çalışma ortaya sunmuş. Denemeler üzerine değil, Denemeler üzerinden Montaigne'nin içinde yanan ateşin görüntüsünü yansıtıyor. Kısaca Montaigne'nin dünyaya bakışını Zweig'in dilinden okuyoruz. Zweig, Montaigne'nin hayatından kesitler sunarken diğer deneme kitaplarında olduğu gibi davranmıyor. Zweig'in bu denemesi tamamlanmamış yol gibidir. Diğer denemelerinde yer alan tempo burada yer almıyor. Burada ipi bir an önce göğüslemek isteyen bir koşucu gibi duruyor. Dağ, tepe, taşlı yollar yerine dümdüz asfalt yolda giden araba gibi olaylar anlatılıyor. Yine de klasik bir biyografi ya da deneme türü gibi de değil. Kendine has cümlelerle okura, Montaigne'nin Denemeler kitabının ortaya çıkışının görünmeyen yüzünü gösteriyor. Bu bitmemiş bir deneme kitabı olsa da harika bir anlatımla Michel de Montaigne'yi okurla buluşturuyor. Bu yarım kalan denemeyi ise kitabın Alman yayımcısı müsveddelerden ve bazı ilave bilgiler de ekleyerek tamamlıyor. Montaigne'nin denemeler kitabını okumadan önce bu kitap okunduğunda o satırların nasıl oluştuğu, iç dünyasında yaşananlar ile dışarıda yaşananları daha rahat anlayabiliriz. O yüzden bu kitap kılavuz görevi görebilir. Zweig bu kitabı Brezilya'da 1942 yılında yazar lakin bitiremeden ölür. Ezcümle: Bu kitabı 24 - 29 Haziran 2021 tarihleri arasında okudum. Bu yazı ise 30 Aralık 2021'de 1000Kitap sitesine eklendi. Okuduğum kitap, Can Yayınları, 11. Basım, Ocak 2021 tarihli olup tercüme eden Ahmet Cemal'dir. Kitabın girişinde yine Ahmet Cemal tarafından yazılan önsöz yer alıyor. Tavsiye ederim.

MontaigneStefan Zweig · Can Yayınları · 20211,337 okunma

·

415 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.