Kublay hakimlerin adedi, sırası, hüküm ve nüfüzu ve maaşları ile imparatorluk nâzırlarının ve müfettişlerinin muhtelif mahkemeleri, merâsim, nâfia [bayındırlık] işleri, savaş, suçluların cezalandırılması, ordu subayları, saray subayları, ticâret ve sanaat hakkında yeni nizamlar kaleme almaları için Lieu-peng-çung ile Hiu-heng'e emirler verdi. Hükümetin ahvâlini, umûmî sefaleti, her memleketin ne gibi mahsuller yetiştirebileceğini incelettirdi. Cemâleddin namında bir İranlı riyâzî [matematik bilgini] saray için hey'et [astronomi] kitabı yazmakla ve riyaziye ile ilgili âletler [hesaplama âletleri] yapmakla görevlendirildi. Gai sue isminde bir Avrupalı, tabâbet hususları ile meşguldü. Uygur, Mâverâünnehir ve İran ulemasından bazılarına, memleketlerinin eserlerinden bir hayli kitap Çince'ye tercüme ettirildi. Kublay en mahir bilginlerden bir akademi oluşturdu. Buna "Han-lin" adı veriliyordu. El'an pâydar olan bu Encümen-i dâniş[=Bilginler meclisi] imparatorluğun târihini kaleme almakla görevlendirildi. İffet ve iktidarı ve ihtiyatı ile tanınmış olan Uang-u bunun reisliğine tâyin olundu. Bu âlim Niu-çelerin ve Çinlilerin târihi hakkında bir çok muhtıralar yazdı ve imparatorların fermanlarından oluşan birkaç mecmua vücuda getirdi. Kublay sarayına Pa-se-pa* isminde Tibetli bir zât getirerek bunu bütün lamaların reisi ilan etti ve kendisine "İmparatorluğun ve İmparatorun sahip ve âlimi" ünvanını verdi. Çin on vilayete taksim edildi. Her tarafa hâkimler gönderildi. Bu vilayetlerin işleriyle uğraşmak üzere on kişiden oluşmuş bir heyet yapıldı. Kublay heyetlerden hepsinin reisi bir Moğol olmasını istiyordu. Çin İmparatoru gibi sene isimleri takındı,1260 senesinin kendisinin ilk saltanat senesi olmasını emretti.
Sayfa 538 - Ötüken Neşriyat, 2. Baskı:2019 - II. CİLT |* Pa-se-pa Tibet’te pek meşhur bir ailedendi. On asırdan beri ataları Tibet Kralı’nın en başlı nazırlarındandılar./Dipnot/
·
96 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.