CIA'nın ilk ve en başarılı operasyonlarından biri 1950'lerin başında İran'da gerçekleşti. İran o zamanlar ilerici bir milliyetçi olan Muhammed Musaddık(1880-1967) tarafından yönetiliyordu. Musaddık Hükümeti, İran'ın petrol endüstrisinde tekel kurmuş İngiliz petrol şirketini millileştirdi. Amerika ile Büyük Britanya, Musaddık'ın uygulamalarına karşı çıktı. İngiltere, Amerika hükümeti ve Amerika'nın büyük şirketleriyle birlikte İran petrolünü dünya çapında boykot etti. Ne var ki boykot ve onun yol açtığı ekonomik sorun hükümeti devirmeye yetmedi. Bunun üzerine CIA, ingiliz istihbarat teşkilatıyla birlikte hükümeti devirmek için ilk kampanyasını başlattı. Darbe, Kermit''Kim'' Roosevelt ( eski başkan Theodore Roosevelt'in sorunu) öncülüğünde yapıldı ve Musaddık başarılı bir şekilde alaşağı edildi. İran'da karşı konulmaz bir diktatör olan Şah Rıza Pehlevi başa getirildi. Ayrıca darbe Amerikan petrol şirketlerinin büyük bir ayağının bölgede konumlanmasını sağladı. Yeni bir anlaşma uyarınca, Gulf oil, Standart Oil, Socony-mobil ve Texaco gibi petrol şirketleri İran petrolünün %40'ını paylaşacaktı. Beklenildiği gibi, Kim Roosevelt 1960'da Gulf Oil şirketinin başına getirildi. Ancak darbe, yıllarca sürecek baskı, sömürü ve Batı'ya özellikle Amerika'ya karşı artan nefret duygusunun tohumlarını da atmıştı. Şah'ın İran'ı dünyadaki baskıcı devletlerden biri belki'de insan haklarını ihlal eden devlet olarak ün yaptı. Şah'ın yönetimi altında gizli servis SAVAK, büyük önem ve güç kazandı. 1970'lerin sonunda şah iktidardan önce İran hapishanelerinde 25000 -100000 politik mahkumun bulunduğu tahmin ediliyor. Üstelik bu, hikayenin sadece bir kısmı. Uluslararası Af Örgütü 'nün bir yetkilisine göre o zamanlar İran,''dünyadaki en büyük ölüm cezası oranına sahipti, hiçbir meşru sivil yargılama sistemi yoktuve işkence akıl almaz boyuttaydı. Dünyadaki hiçbir ülke İran'dan daha kötü bir insan hakları siciline sahip değildi.
Sayfa 314 - güncel yayıncılık
··
7 görüntüleme
Bu yorum görüntülenemiyor
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.