İnsanın haz (şehvet) eğilimine boyun eğmesinden hayasızlık, arsızlık, israf veya cimrilik, riyakârlık, yüzsüzlük, ciddiyetsizlik, açgözlülük, kıskançlık, kindarlık gibi kötü huylar doğar. Öfke duygusuna yenilmesi hâlinde kalbinde taşkınlık, saldırganlık, kendini beğenmişlik, övünme, kibir, böbürlenme, alaycılık, insanları küçümseyip aşağılama, kötülük ve zulüm eğilimi gibi kötü huylar yayılır. Şehvet ve öfkesine boyun eğmek suretiyle şeytanın kontrolüne girmesinden de düzenbazlık, aldatma, hilebazlık, kurnazlık, yanıltma, sahtekarlık, edepsizlik gibi kötü huylar ortaya çıkar.
Bunun tersine olarak bir kimse bahsedilen kötü eğilimlerin hepsini rabbani yeteneğinin (aklının) yönetimine verirse kalpte rabbani sifatlar gelişip yerleşir. Yani o insan artık ilim, hikmet ve kesin gerçeğe ulaşır; eşyayı gerçek yönleriyle kavrar, olguları nasıl iseler o şekilde bilir; ilim ve basiret gücüyle her şeye hâkim ve vakıf olur. Bilginin kazandırdığı yetkinlik ve güç ile herkesten ileride olmayı hak eder ve sonuçta haz eğilimine ve öfke duygusuna kul olmaktan kurtulur. İnsan haz eğilimini itidal noktasında tutmasıyla kendisinde iffet, kanaatkârlık, dinginlik, sade yaşama (zühd), helal-haram duyarlılığı (vera'), takva, gönül rahatlığı ve huzuru (inbisat), davranış güzelliği, hayâ, yardımseverlik gibi erdemler gelişir. Öfke duygusunu kontrol eder, itidal noktasında tutar, olması gereken sınıra çekerse bundan da cesaret, onur, yiğitlik, nefsini dizginleme, sabır, ağırbaşlılık, hoşgörü, bağışlama, sebatkârlık, asalet, dayanıklılık, vakar gibi erdemler doğar.
Sayfa 19Kitabı okudu
·
76 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.