Bir Kentin Portreleri Aracılığıyla Psikolojisini Çözümlemek: Dublinliler“Joyce’un Dublinliler’i sonuç olarak acı bir kitap.”
Dublinliler, James Joyce’un on beş kısa hikâyesinin toplandığı bir eser olarak çıkıyor karşımıza. Birbirlerinden farklı görünseler de, bütün hikâyelerin tematik olarak bir ortaklık ve gelişmeyle birlikte kaleme alındığını gözlemlemek pek mümkün. İlk öykülerde kahramanlarımız çocukken, kitabın orta kısımlarına geldiğimizde kahramanların genç veya orta yaşlı olduğunu görürüz. Sonlara yaklaştığımızda ise kahramanlarımız artık yaşlı bireylerdir ve öyküler genellikle ölüm teması etrafında şekillenir. Bu öyküler, sıradan insanların sıradan hayatlarından ufak kesintiler sunar bizlere.
Dublin’den farklı insanların farklı portrelerini sunan Joyce, aslında bütün öykülerini ortak bir çatı altında toplar: Felcin merkezi olmuş Dublin şehrinin rutin hapishanesine tıkılmış insanların hayatları. Kısıtlayıcı rutinler, gündelik hayatın biteviye tekrar eden sıradan ve bir o kadar kalıplaşmış detaylar, toplumu hapseden, Dublin için küçük fakat oranın insanı için büyük problemler teşkil eden toplumsal ve ahlaksal sorunlar Joyce’un yaratmış olduğu hayatlara damgasını vurur.
Kıyıda köşede kalmış insanların hayatları, ket vurulmuş kaçma arzuları, ani bir epifani anıyla hayalperestlikten gerçekliğe geçen duygu durumları, lineer bir biçimde gözlemlenebilen gelişimleri, toplumsal bir kasveti ve buhran durumunu işler Dublinliler.
Koca bir kentin psikolojisini pervasızca ve ustalıkla ele alan Joyce, Çehovcu öykü anlayışını da pik noktasına ulaştırır. Hikâyeler beklenmedik bir anda başlar, olay değil günlük yaşamdan bir durum, bir kesit anlatılır, serim, düğüm ve çözüm bölümlerine sahip değildir, günlük yaşamdan insanlar ana karakterlerdir ve olay örgüsünden ziyade tema ön plana çıkarılır.
Bu tür öyküler okumaya pek alışkın olmadığım ve pek de bana hitap etmediği için, okurken zorlandığımı söyleyebilirim. Yine de, modern edebiyata damga vurmuş, roman türünün ayarlarıyla oynamış ve herkesi kendine hayran bırakmış bir yazarın çıraklık dönemine ait eserini okumanın sonraki eserlerini anlamak için elzem olduğunu düşünüyorum.
Keyifli okumalar.
