Dissanayake bir Amerikalıdır ve Amerikan gençliği
hakkında endişe duyar. Ona göre modern kültür bu genç-
liği hüsrana uğrattı. İntihar, Amerikalı gençler arasında en
yüksek üçüncü ölüm nedenidir ve gençlerin intihar oranı
ı970 ve 2000 yıllan arasında yüzde 95 artmıştır. Dissanaya-
ke, modern marazın köklerini evrimsel geçmişimizde aradı.
İnsani ihtiyaçlar ve beklentilerin, avcı-toplayıcı toplumlarda binlerce yıl boyunca evrildiğini tespit etti. İnsanlık tarihinin
en büyük bölümü bu dönemde geçmişti ve bu toplumlarda
işleri elle yapmak icap ediyordu. İşte bu nedenle, doğal dün-
yayla elle temas bize tatmin edici gelir. İşleri elle yapmaktan
aldığımız zevk, beynimize kazınmış durumdadır, çünkü ta-
rihimiz bizi alet kullanan ve yapan bir tür olarak kaydetmiş-
tir. Ancak "sepet dokuyan, ok yontan veya çanak çömleğe
şekil veren, uzun soluklu bir evrimin sonucunda ustalaşmış
muhteşem ellerimizi, şimdi çoğunlukla cihazlarda ve bilgi-
sayar klavyelerindeki düğmelere basmak için kullanmamı-
za" hayıflanır Dissanayake. Bu demek oluyor ki, bizler alet
yapıp kullanarak işleri çekip çevirmenizin bize kazandırdığı
yaşama becerisini kaybettik. Neil Postman'ın Teknopoli: Kül-
türün Teknolojiye Teslim Oluşu'75 adlı kitabına değinir. Bu kita-
ba göre, üç ile on sekiz yaş arasındaki ortalama genç Ameri-
kalıların yarım milyon televizyon reklamı izlediğini tahmin
ediliyor. Kapitalist bir toplumdaki tüm reklamlar gibi, bun-
lar da izleyicilere yaşama becerisi değil, yetersizlik duygusu
aşılamak üzere tasarlanmıştır. Müthiş derecede ikna etme
becerisi ve psikolojik uzmanlıkla bu reklamlar, kurbanları-
nı, her gün her saat yoksun oldukları ve reklamlardaki in-
sanlar gibi kıskanılacak görkemli bir hayat yaşayacaklarsa
edinmeleri gereken ürünlere ikna etmeyi amaçlar.
Dissanayake'nin aşağılık ve yetersizlik duygularına
karşı sunduğu çare sanattır, ama bu izleme sanatı değil, yapma sanatıdır. Şarkı söylemek, dans etmek, mim ve tiyat-
ro gibi grupça yapılan sanatlara özellikle önem verir. Bun-
ların hepsi gelip geçici etkinliklerdir ve Dissanayake'nin eril
ve Batıya özgü dar bir anlayış olarak gördüğü, sanat tapını-
cılarının "ölümsüzlük" arayışından farklı bir anlayışla sana-
tın işlevinin ele alınmasına işaret eder. Dissanayake, erken
dönem topluluklarda ve hala hayatta olan kabilelerde, sa-
natın değerinin kalıcılık vasfıyla zorunlu bir bağlantısının
olmadığının altını çizer. Örneğin Nijerya' daki bir güney Ibo
kabilesi olan Owerri, mbari denilen bir etkinlik kapsamında
resmedilmiş figürlerle dolu iki katlı bir bina inşa eder. Bubi-
nanın yapılması yıllar alır, ama daha sonra un ufak olması-
na veya yağmurda yıkılmasına verilir. Aynı şekilde Richard
L. Anderson, hayatta kalan bir Taş Devri topluluğu olan
Kuzey Amerika Kutbundaki İnuitlerin, fildişi ve kemikten
oyma figürlerin yanı sıra, kar ve buzdan kısa ömürlü eserler
yaptığını keşfetti. Dissanayake'nin toplu bir etkinlik olarak
sanata olan vurgusu, sanatın kökenlerine dair teorisinden
kaynaklanır. O, sanatın anne-bebek etkileşimindeki sesler,
oyunlar, yüz ifadeleri ve ritmik hareketlerden doğduğuna
inanır. Bunun aynı zamanda yetişkinin sevgiyi hissetme ve
ifade etme yetisini geliştirdiği kanısındadır; bu yüzden, ye-
tişkin aşıklar bebek dilini kullanır ve bu sadece insan soyu-
nun yetişkinleriyle sınırlı değildir. Yetişkin hamster fareleri
bebek hamsterler gibi iletişim çağrıları yaparlar.
Sayfa 221 - Vakıf Bank Yayınları 1.baskı
·
34 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.