Upuzun bir inceleme ile karşınızdayım dostlarım :) Ama sıkılmadan okuyacaksınız, biliyorum :)
Dante'nin yaşam yolunun ortasında 1300 yılında (yani otuz beş yaşında) başlayan ve bir hafta süren düşsel gezisi İlahi Komedya'yı duymayan okur sayısı oldukça azdır. Ancak hakkıyla okuyan kaç kişidir diye düşünmeden edemedim yıllar boyu. Sadece bir kitap olarak görüp okuyanların dışında kalanlar ne demek istediğimi zaten anlayacaktır. Her bölümü ilginç olsa da tabi ki tartışmasız en iyi kısım Cehennem'dir. Dokuz kattan oluşan Cehennem'de Dante ve Vergilius arasında geçen konuşmaların okuyucuya verdiği his bambaşkadır.
Dante'nin Cehennem tasviri ile kitaplarda, filmlerde oldukça sık karşılaştım ancak Osman Balcıgil'in eserini birkaç ay önce duydum nedense. Dante ve İlahi Komedya hakkında okunmayan kalmasın düşüncesiyle başladım kitaba. Çok fazla beklentiye girmedim başlarken, ama okudukça İlahi Komedya'dan yapılan alıntıların ne kadar yerli yerinde olduğunu gördüm.
İlahi Komedya'yı seyirciler ve bir jürinin karşısında oynayacak olan Duran, Cehennem'i daha önce defalarca okumuştur. Ancak hissederek, ne dendiğini anlayarak mı okumuştur? Tiyatronun yönetmeni Cebrail, iki kişinin de yardımıyla Duran'a bir ders verecektir. İstanbul'un en 'karanlık' yerlerini tıpkı Cehennem'in 'karanlık ormanı' gibi gezecek olan Duran gördükleri karşısında Dante'nin Cehennem'ini daha iyi anlayacaktır. Dante'ye bu yolculukta Vergilius eşlik ederken; Duran'a da Erdoğan Bey eşlik edecektir.
Çok zekice bir kurgu vardı eserde. Dante'nin gerçekte adının Durante olması ama bunu kısaltarak Dante'yi kullanması ve kitaptaki kahramanımızın adının da Durante olup kısaltarak Duran'ı kullanması bu kurgulardan sadece biri.
Bir de özellikle bahsetmek istediğim kısım şu; İlahi Komedya'yı okuyanlar siyasi ve dini yönünün de farkındadırlar kuşkusuz. Balcıgil de bunu kullanarak, Hz. Muhammed'in miracı ile Dante'nin gezisinin benzerliklerine değiniyor. Kısaca bilmeyenler için bahsedeyim; Hz. Muhammed derin uykudayken yolu kurt ve aslan tarafından kesilir, Dante'nin yolu ise bu hayvanlar ve bir de pars tarafından kesilir. Muhammed'e Cebrail yol gösterirken, Dante'ye Vergilius yardım eder. (Palacios'un Dante ve İslam adlı eserinde uzunca bahsediliyor bu konudan ve gerçekten harika bir eser)
Ardavirafname'ye de değinen Balcıgil bence harikalar yaratmış! Ben de Dante'yi araştırırken okumuştum Ardavirafname'yi. (Arda Viraf isimli bir bilgenin yedi gece yedi gün süren uykusunda Zerdüşti ulularının eşliği ile cennet ve cehennemde yaptığı yolculuk)
Ayrıca; Duran'ın Gizem'e olan hayranlığında Dante-Beatrice ilişkisini akıllara getirmişti Balcıgil, Lucifer'in ve satanizmin İstanbul Cehennemi'ndeki yerini de çok başarılı bir şekilde kurgulamıştı.
Okuyanlar neden beğendiğimi anlayacaktır.. Tavsiyemdir :)
