Boşnak yazar Meşa Selimoviç’in, ağabeyinin İkinci Dünya Savaşı yıllarında kurşuna dizilerek öldürülmesinden etkilenerek yazdığı ve 1967’de yayınladığı Derviş ve Ölüm, Yugoslavya’da ve dünyanın değişik yerlerinde bir çok ödüle layık görülmüş ve otuz dile çevrilmiş bir roman. Hikaye 1900'lerin başında Osmanlı İmparatorluğu sınırları içinde bir kasabada geçer. Şeyh Ahmet Nureddin Mevlevi tekkesinin şeyhidir. Ailesinden uzakta tekkeyle sınırlı olan çevresinde, huzuru bulduğuna inandığı, manevi hazlarla dolu bir dünyası vardır. Kardeşi Harun'un haksız bir nedenle kaleye hapsedilmesi üzerine kardeşini kurtarmak için sevmediği insanlarla muhatap olmak zorunda kalır, ancak kardeşinin idamına engel olamaz. Kardeşine iftira atanın şehrin ileri gelenleriyle işbirliği yapan tekkeye aldığı ve koruduğu dervişlerden biri olduğunu öğrendikten sonra da ipler tamamen kopar. Zamanla dervişlik kimliğinden sıyrılıp uğradığı haksızlıklara başkaldırmaya, intikam almak için planlar yapmaya başlar. Tekkede yaşarken dışarıda bıraktığı ve zaman zaman etten ve kemikten oluşmuş bir beşer olarak sorguladığı dış dünya bütün sorunlarıyla onu kuşatmaya başlar. Adaleti, ölümü, haksızlığı, vicdanı, inancı, iyilik ve kötülük kavramlarını, aşkı, dostluğu, çıkar ilişkilerini, suç, ceza ve otoriteyi sorgulamaya başlar. İnaçları ve duyguları arasında sıkışıp kalır Şeyh Ahmet Nurettin. Biz de kendi iç dünyasında yaşadığı çelişkiler ve gelgitleri okuruz. Kitapta şeyh kadar önemli bir karakter de Hasan'dır. Hasan şeyhin vazgeçemediği dostu çoğu zaman da onun vicdanı olur, şeyhi sorgulamaya teşvik edendir ve sonrasında da şeyhin en büyük imtihanı olur. Kitap İtalyan yönetmen Alberto Rondalli tarafından Türk-İtalyan ortak yapımı olarak Derviş (2001) adıyla sinemaya da uyarlanmış. İnternette film mevcut, izlemek isteyenlerin bilgisine bir not olsun bu da. Ölüm üzerinden ahlaki olanla politik olanı ve adaleti sorgulayan bu kitabı okumama vesile olan sevgili

Orhan Gazi ye de teşekkür etmeden olmaz. O olmasa muhtemelen bu kitaptan haberdar olamazdım. Tekrar teşekkürler. Daha adil ve ahlaklı bir dünyada yaşamak mümkün mü artık, çok da emin değilim. Umalım da mümkün olsun. Keyifle okunsun...